Patrijarh Irinej i mitropolit Amfilohije preminuli su u razmaku od 20 dana od posljedica korona virusa. Odlazak dve izuzetno bitne figure SPC potresao je srpsku crkvu, ali i otvorio je pitanje pravca kojim će se kretati, kao i budućnosti odnosa sa državom.
ODNOS IRINEJA I AMFILOHIJA
Njih dvojica, uticajnih jerarha, imali su razilaženja u mišljenju, ali su bili jako bliski. Može se reći, dvojac koji je bio čvrst oslonac samostalnosti SPC u njenim ključnim pitanjima. Posebno kada je trebalo odlučiti oko Kosova i Metohije, ali i crkvenih pitanja naročito od kako je otvoren sukob na relaciji najstarije i najveće patrijaršije – Carigradske i Moskovske.
VREME NOVIH IZAZOVA
Od posebnog značaja za budućnost Crkve biće ne samo izbor ličnosti patrijarha već i kandidata za nove episkope odnosno, mitropolita crnogorsko-primorskog. Slijede eventualna promena Ustava Crkve i druge unutrašnje crkveno-administrativne reforme jer će to trasirati razvoj istorije Crkve u narednom periodu.
Nije tajna da postoje različita viđenja kojim putem SPC treba da ide. S jedne strane je ideja simfonije sa državnim vlastima koju jedan dio episkopa i vlasti vide kao ključni element za budućnost Srbije, s druge strane je ideja da Crkva treba da pokaže veći stepen samostalnosti ili čak bude katalizator društvenih i političkih promjena. Tako da ide i vreme novih izazova.
Za života patrijarh Irinej i mitropolit Amfilohije, povremeno različitog pristupa, gurali bi svoje dokle mogu. Ali kod bitnih pitanja poslednja na Saboru je uvek bila patrijarha Irineja. Čak i da se nije slagao, mitropolit je prepuštao, jer je poštovao samu instituciju poglavara SPC.
ULOGA IRINEJA I AMFILOHIJA U KLJUČNIM PITANJIMA
Možda i najvažnija ravnoteža za crkveni život koju su njih dvojica održavali vezana je za sukob u pravoslavlju. Upravo ona bi bila korisno zaveštanje za budućeg patrijarha i mitropolita. U odnosu Carigrada i Moskve, koji već više od dve godine nisu u crkvenom opštenju, patrijarh i mitropolit su imali mudar i odmeren stav – SPC nije jednostrano postupala, nije se svrstala.
Obojica jerarha cijenjeni su na obe sukobljene strane i znali su da bi opredjeljivanje u ratu velikih dovelo SPC u vrlo ozbiljnu situaciju, koja bi mogla da ima teške posljedice za cijelu Crkvu. Otuda ostaje nada da će oni koji do sledećeg Sabora budu odgovorni da krmane Crkvom, imati u vidu ono što su iza sebe ostavili patrijarh i mitropolit.
KO JE KOME BIO NAKLONJEN?
Irinej u tronu, pa ni kao vladika niški nije imao svoju opciju ili grupu vladika kojoj je pripadao. Mitropolit Amfilohije, međutim, jeste bio naklonjeniji pojedinim vladikama, posebno mlađim. Ali i te vladike, su često umjele da kažu da bez mitropolita neće svoj naum ostvariti.
I često se sve preplitalo kod njih dvojice. Tako je patrijarh u posljednjem trenutku spriječio i smenu američkih episkopa kojima je mitropolit bio naklonjen, a koji su se zbog navodnih nepravilnosti našli pod sinodskim postupkom.
Istovremeno, patrijarh Irinej bio je i ostaće upamćen kao čovjek koji je održavao ravnotežu i jedinstvo. Svaki mogući ishitreni postupak njegovog nasljednika mogao bi ozbiljno da utiče na stabilnost SPC i zato će u narednom periodu biti najvažnije da Crkva učvrsti svoje unutrašnje jedinstvo i sačuva se od svih uticaja.
(Blic FOTO: Oliver Bunić/RAS SRBIJA)
