Brojevi pokazuju da je krajem 2018. godine broj starijih od 65 godina nadmašio broj mlađih od pet godina, preneo je BBC na srpskom jeziku. Trenutno na planeti ima oko 705 miliona starijih od 65 godina, dok je onih uzrasta do četiri godine oko 680 miliona.
Ukazuje se i na rast dispariteta između najstarijih i najmlađih do 2050. godine – biće više od dvoje starijih od 65 godina na svaku osobu uzrasta do četiri godine.
Ovaj sve veći jaz pokazatelj je trenda koji su demografi tražili godinama: u većini zemalja živimo duže, ali ne pravimo dovoljno beba.
Godine 1960. stopa plodnosti sveta bila je gotovo petoro dece po jednoj ženi, prema podacima Svetske banke. Gotovo 60 godina kasnije ona se prepolovila na svega 2,4.
Ostarelo stanovništvo je brojnije u razvijenim zemljama. One imaju nižu stopu rađanja iz raznih razloga, uglavnom vezanih za ekonomski boljitak – stopa smrtnosti dece je niža, kontraceptivna sredstva su dostupnija, a odgajanje dece ume da bude veoma skupo.
Bolji životni standardi znače da u tim zemljama ljudi “traju duže”. Glavni primer je Japan, gde je prosečni životni vek koji se očekuje pri porođaju skoro 84 godine (što je najveća stopa neke zemlje na svetu) i gde su osobe starije od 65 godina 2018. činile 27 odsto stanovništva – što je takođe najveći broj na svetu.
Prema podacima UN, udeo dece mlađe od pet godina u ukupnom stanovništvu Japana je oko 3,85 odsto. U novembru prošle godine je Međunarodni monetarni fond (MMF) upozorio da japanska privreda može da doživi pad od više od 25 odsto u narednih 40 godina zbog ostarele populacije.
Afričke zemlje su najbolji primer dileme kvantitet – kvalitet, što se tiče stope rađanja: one su u vrhu liste zemalja sa visokom plodnošću. Nigerija je, na primer, “najplodnija zemlja sveta”, sa 7,2 porođaja po ženi zabeležena 2017. godine.
Međutim, iste zemlje imaju visok mortalitet dece – Nigerija ima stopu od 85 dece po 1.000 živih porođaja, jednu od najviših na svetu. Kao jedan od najekstremnijih slučajeva izdvaja se Rusija: stopa plodnosti od 1,75 deteta po ženi očekuje se da će doprineti strmom padu u broju stanovnika Rusije u narednih nekoliko decenija.
Odeljenje za stanovništvo UN-a izračunalo je da će stanovništvo Rusije do 2050. godine opasti sa trenutna 143 miliona na 132 miliona. Kina je 2015. godine preispitala “politiku jednog deteta” i 2018. godine najavila kraj ograničavanja ukupnog broja porođaja do naredne godine.
Popuštanje strogih zakona, međutim, nije se pokazalo kao magično sredstvo: Kina je 2018. godine zabeležila 1,5 miliona porođaja, što je najmanje u poslednjih više od 60 godina.
Eksperti za populaciju upozoravaju da politike koje promovišu zdravlje starijih moraju da odigraju ključnu ulogu u ublažavanju efekata koji dovode do ostarelosti stanovništva. Argument glasi da su zdraviji pojedinci sposobniji da nastave da rade duže i sa više energije, što bi moglo da rezultira nižim troškovima u zdravstvu.
