Taj sastanak bi trebalo da pruži novi, snažni signal posvećenosti EU Zapadnom Balkanu, uz poruku zemljama regiona da iskoriste novonastali politički ambijent u Evropi, kako bi unaprIJedili proces pristupanja i rješavanja otvorenih pitanja u regionu, navode izvori.
Iako konsultacije još traju, u evropskim diplomatskim krugovima ocjenjuju da Srbija nema izgleda da bude domaćin ovog sastanka na najvišem nivou, prije svega zbog neusklađenosti Beograda sa spoljnom politikom EU prema ratu u Ukrajini.
“Stavovi i retorika Srbije o sankcijama prema Rusiji i ratu u Ukrajini za mnoge zemlje članice su neprihvatljivi”, navode evropske diplomate i ocjenjuju da će samit “najvjerovatnije biti održan u Albaniji ili Sjevernoj Makedoniji”.
U Briselu ocjenjuju da je rat u Ukrajini ojačao svijest u Evropi o važnosti politike proširenja za stabilnost kontinenta, o čemu govori i demonstrirana spremnost da se ubrzano napreduje u razgovorima sa Ukrajinom i drugim zemljama koje donedavno uopšte nisu bile dio procesa.
“Važno je da zemlje Zapadnog Balkana ne ostanu po strani i tako propuste momentum za brži napredak”, navode diplomatski izvori i ocjenjuju da će se u narednim mjesecima tražiti načini za konkretne pomake u pitanjima kao što su početak pregovora sa Sjevernom Makedonijom, konkretniji napredak u dijalogu Beograda i Prištine, status kandidata za BiH i prištinski zahtjev za viznu liberalizaciju.
Prije samita u decembru, 6. oktobra će u Pragu biti održan samit takozvane Evropske političke zajednice, na inicijativu francuskog predsjednika Makrona i predsjednika Evropskog savjeta Šarla Mišela.
Taj novi format bi trebalo da za istim stolom okupi članice EU i one zemlje koji nemaju, ili ne žele perspektivu članstva, pružajući platformu za redovnu debatu o pitanjima od zajedničkog interesa za cio kontinent, od bezbjednosti i energetike, do klimatskih promjena i povezanosti.
Uz pozive zemljama Zapadnog Balkana, kako saznajemo, predsjednik Evropskog savjeta Mišel i češki premijer Vijala na samit su pozvali i Veliku Britaniju, Ukrajinu, Moldaviju, Gruziju, Tursku, Azerbejdžan i Izrael.
Njemački kancelar Šolc podržao je projekat Evropske političke zajednice, ali je dodao da on ne može da bude zamjena za proširenje EU.
Istovremeno, Šolc je najavio “oživljavanje” Berlinskog procesa i održavanje novog samita u okviru ove inicijative 3. novembra u Berlinu, sa fokusom na Zelenu agendu i zajedničko regionalno tržište.
Mnoge zemlje članice, međutim, smatraju da je Berlinski proces nedovoljno inkluzivan format, jer okuplja samo trećinu članica EU, te da je zato potreban signal šireg evropskog političkog angažmana na Balkanu, između ostalog i kroz samit lidera EU i Zapadnog Balkana, najavljenog za početak decembra u regionu.
