Prema podacima koje su objavili zvaničnici Nacionalanog parka, hodnici u Mamutskoj pećini sada mere zapanjujućih 676 kilometara u dužinu, što je nešto više od udaljenost između Beograda i Soluna.
Mapiranje ovog pećinskog sistema bio je ogroman poduhvat koji su obavili volonteri Fondacije za istraživanje pećina, neprofitne organizacije sa sedištem u Kentakiju i lokalni speleolozi.
“Većina silazaka u pećinu dugo traje i veoma je naporna, podrazumeva penjanje, veranje po liticama, provlačenje kroz tesnace, puzanje, vodu i blato. Posle toga kartografi pretvaraju prikupljene podatke u mapu”, navodi Karen Vilmes, rukovodilac Fondacije.
Ovo nije prvi put da je sistem Mamutska pećina “narastao”. Na listu rekorda je ušao 1969. godine, sa ukupno 105 kilometara dokumentovanih prolaza.
Zatim, tokom istraživanja u septembru 1972. godine, speleolozi su otkrili vezu između sistema Mamutske pećine i sistema Flint ridž, čime je ukupna poznata dužina pećine dostigla 232 kilometra.
Od tada su dodatna istraživanja otkrili još sistema veza između Mamutske i druguih pećina na ovom prostoru. Zvaničnici Nacionalanog parka veruju da ni ovo nije konačna dužina ovog prirodnog pećinskog sistema.
Sistem Mamutska pećina je ogroman lavirint nastao erozijom krečnjaka, fenomen naučno poznat kao kraški reljef, koji se javlja i kod drugih rastvorljivih stena, poput mermera i gipsa.
Kraški reljef nastaje dejstvom tekuće i atmosferske vode na rastvorljive stenske mase. Proces je dugotrajan i razvija se u vremenu, koje se meri geološkim merilima vremena. Stenska masa, u prirodi, nikada nije homogena i sadrži veliki broj prslina i pukotina, kroz koje voda lakše prodire, čime se proces postepeno prenosi u podzemlje.
Dok su pukotine stisnute, glavno dejstvo ima kinetička energija vode. Međutim, njihovim proširivanjem, voda lakše prodire u podzemlje, čime do izražaja dolazi hemijsko dejstvo vode. Daljim proširivanjem mehaničkih diskontinuiteta stenske mase dolazi do slobodnog toka vode u podzemlju, i do izražaja ponovo dolazi mehaničko dejstvo vode. Vremenom, vode na površini terena je sve manje, a ona se zadržava na stenskoj masi, i tada je njena kinetička energija beznačajna, pa dominaciju u morfološkom oblikovanju terena preuzima hemijsko dejstvo.
Sama pećina je ime dobila baš zbog svoje veličine, a ne po eventualnim nalazima ostataka mamuta. Kroz pećinu protiče Zelena reka, a bilo je potrebno 25 miliona godina da se formira pet spratova visok lavirint u krečnjačkim stenama Kentakija.
Od elemenata pećinskog reljefa i nakita u nepreglednim hodnicima i dvoranama ovog pećinskog sistema mogu se pronaći stalagtiti, stagmiti, “pećinsko cveće”, pećinske igle, podzemni bunari, dvorane, jezera i brojni primeri flore i faune.
Svake godine više od dva miliona ljudi poseti pećinski sistem, u kome živi 130 vrsta divljih životinja, uključujući 14 vrsta troglobita, ili životinja koje žive isključivo u pećinama, kao što je južna pećinska riba bez očiju (Tiphlichthis subterraneus).
Nacionalni park Mamutska pećina jedan je od samo 13 prirodnih lokaliteta u Sjedinjenim Državama koje su Ujedinjene nacije priznale kao svetsku baštinu 1981, a za međunarodni rezervat biosfere proglašen je 1990. godine.
Inače, pećine Sak Aktun i Dos ohos koje se nalaze u blizini meksičkog priobalnog grada Tulum na poluostrvu Jukatan najduži su podvodni pećinski sistem na svetu. Pošto je 2018. godine otkriveno podvodni prolaz ta povezana pećina nazvana je Sak Aktun sistem pošto je preuzet naziv dužeg dela i ima dužinu od 347 kilometra. Unutar pojedinih pećinskih sistema pronađeni su dokazi o izrumrlim životinjama, ali i o prisustvu ljudi, kao i ostaci majanske kulture.
