Domaćin i osnivač festivala Kusturica odmah na početku njihovog dijaloga od punih pola sata je izrazio iskreno oduševljenje odgledanim filmom, i podvukao da posjeduje veoma originalan filmski jezik i drugačiji pristup reditelja mračnoj temi iz ruske – sovjetske istorije, a njegove impresije su veoma prijale Končalovskom.
Autor ostvarenja u crno-bijeloj tehnici, scenarista i reditelj Končalovski naglasio je da je samo težište filma uglavnom u savladavanju straha.
“Odlučio sam se da snimim film u crno-bijelom formatu iz želje da naglasim kako je ono što se dogodilo, sve sahranjeno u arhivama”, podvukao je rusko-američki režiser.
Na taj način, zapravo, crna slova na bijelom papiru dobijaju novu dimenziju i ljudsku formu u filmu koji liči na putovanje kroz udžbenik istorije.
Upravo je analiza istorije glavna preokupacija reditelja u poslednje vreme sa veoma hvaljenim, nagrađenim i značajnim projektima kao što su “Raj” (2016) o holokaustu i “Greh” (2019) – doba renesanse, kroz prizmu života slikara Mikelanđela.
Sada se autor vratio na domaći teren, odnosno u period Rusije, Sovjetski Savez i tragične događaje u gradu Novočerkasku.
Sama radnja filma “Dragi drugovi“ napisana je prema istinitim događajima iz 1962. godine u tadašnjem Sovjetskom Savezu, o mirnim protestima radnika koji su se završili krvavim obračunom vojske sa štrajkačima.
Ljudmila je glavni lik filma kao članica partijskog komiteta, koja se u početku protivi štrajku misleći da neće donijeti ništa dobro ni konstruktivno, jer veruje u komunizam kao stabilno društvo. Ipak, čim joj nestane ćerka u tim nemirima, njena uverenja se odmah mjenjaju i ruše.
Taj brutalni događaj je naravno bio zataškan, kada je vojska na ulicama jednog mirnog protesta pucala i ubijala građane – radnike u štrajku, koji su željeli povećanje plate zbog znatno povećanje cijena proizvoda iz te fabrike.
Andrej Končalovski, inače stariji brat takođe velikog reditelja Nikite Mihalkova, autor poznatih ruskih filoma “Prvi učitelj”, “Plemićko gnjezdo” i “Sibirijada”, izgradio je i veoma zavidnu karijeru i u Holivudu, režirajući i umetnički nagrađivana djela, kao i komercijalne hitove, i jedno vrijeme tokom 90-ih godina bio je i jedan od najtraženijih reditelja.
Tako je potpisao čuvenu dramu “Marijini ljubavnici”, avanturu “Pomahnitali voz”, akciju “Tango i Keš”, komediju “Homer i Edi”, i druge poznate naslove – “Duet za jednog”, “Zimski lav”, “Stidljivi ljudi”, “Krcko Oraščić” i mini seriju spektakl “Odisej”.
On je otkrio kako je vjerovao da zna sve o filmskom jeziku i kinematografiji, do pre deceniju, ali je onda shvatio da je to ustvari bila velika zabluda. Tako je sa svojim poslednjih ruskim filmovima „Raj“, “Greh”“ i “Dragi drugovi“ počeo da otkriva nove filmske tajne.
“Danas i nema mnogo ljudi koji žele da govore o filmskom jeziku”, ističe reditelj, a onda dodaje: “Posljednji sa kojim razgovarao o tome bio je Bernardo Bertoluči”
“Mislim da mnogi noviji reditelji veruju da je filmski jezik već izmišljen i da tu više nema šta da se novo otkriva“, rekao je Končalovski.
Kusturica se nadovezao na tu temu i rekao da je jezik mladih filmskih reditelja zasnovan najviše na tehnologiji, specijalnim efektima…
„Kao da više nema tajni u modernom svijetu, sve može da se vidi, ništa nije sakriveno, a stil reditelja danas uslovljen je industrijom reklama, nema percepcije vremena, sve je brzo, zasnovano na trenutku”, smatra osnivač “Kustendorfa”.
A onda je Kusturica napravio analizu u filmskoj režiji: “Kada je objekat koji se prezentuje bizaran, reditelj bi trebalo da ga prikaže poetično, a onda kada je poetičan, prikazuje se snažno“.
Končalovski, autor “Dragih drugova”, koji je ruski kandidat za Oskara, smatra da je na filmu najznačajnije da reditelj ne griješi, i to ne u onome što prikazuje, već upravo u onome što – ne prikazuje.
Istaknuti ruski reditelj i scenarista je između ostalog označio filmski scenario kao esenciju filmskog jezika uz poređenje sa GPS navigacijom.
“GPS vam pomaže, određuje gde je recimo, centar grada i vodi nas ka njemu prečicom, što brže moguće. Isto tako, razmišljao sam da i jedan Čehov ili Šekspir takođe kruže oko centra, ali nikako ne stižu do njega”, objasnio je svoje viđenje autor.
“Tako sam ja pisao scenario za film ”Grijeh” o Mikelanđelu, stavio sam u tekst sve umjetnikove probleme sa novcem, karakterom, ali na kraju, nisam išao ka centru. Zato je veoma važno da se istisne, isključi taj GPS iz scenarija, iz razloga što svi veliki filmski scenariji uvijek istražuju po periferiji grada, nikada ne upoznaju grad samo po njegovom centru, zato se mora upoznati grad bez navigacije”, rekao je Končalovski.
Antologijski filmski reditelj Stenli Kjubrik je smatrao da je u vreme njegovog života i stvaralaštva, kinematografija bila fokusirana najpre na sve ono što ljudsko oko ne vidi, dakle na filozofiju života.
Ipak, Kusturica i Končalovski smatraju da je današnja filmska scena bazirana upravo na onome što vidi ljudsko oko.
“Razmišljao sam uglavnom u kadrovima, takva je bila estetika u snimanju filmova ranijih godina moje karijere”, otkrio je Končalovski.
“Danas ne razmišljam o tome, već postavljam nekoliko kamera, snimam i zatimposmatram šta će se dogoditi. Shvatio sam da je nemoguće precizno izračunati koje su to sve tačke iz kojih treba da se proučava i gleda određeni događaj, zato više ne tražim uglove, još od mog filma ”Raj”. Sada mi je važna slučajnost, da se predstave ljudski odnosi, gledati njihove reakcije, snimiti ih na razne načine i videti šta će na kraju ispasti“, zaključio je Končalovski.
