Države nemaju jednak broj elektora
Iako nije najdemokratskije rešenje, Elektorski koledž (Kolegijum izabranika) odslikava izbornu tradiciju Sjedinjenih Država.
Elektorski koledž, koji je definisan već u drugom članu Ustava, ima 538 elektora. To je zbir broja članova oba doma Američkog kongresa na koji su dodata tri elektora, koji se biraju u američkoj prestonici, pošto ona ne pripada nijednoj od država.
Države nemaju jednak broj elektora i on zavisi od broja stanovnika – najveći broj predstavnika ima Kalifornija – 55, zatim Teksas – 38 i Florida – 29, dok najmanje države imaju po tri elektora.
Taj broj se menja posle svakog novog popisa stanovništva, a to je jednom u deset godina. Međutim, države s malim brojem stanovnika imaju više elektora nego što im pripada.
Tako, na primer, glas jednog građanina Vermonta vredi koliko glasovi troje građana Teksasa, dok je jedan glas iz Vajominga koliko i četiri glasa u Kaliforniji.
Za pobjedu je potrebno 270 glasova elektora
U većini država pobjednik dobija sve glasove elektora, što ovaj sistem čini posebno zanimljivim. To znači da predsjednički kandidat koji dobije najveći broj glasova u jednoj saveznoj državi dobija i sve njene glasove u Elektorskom koledžu.
Izuzetak su Mejn i Nebraska, gde se broj elektora djeli proporcionalno broju osvojenih glasova.
Za pobjedu je potrebno najmanje 270 glasova u Elektorskom koledžu.
Ovakav sistem teorijski omogućava da pojdi kandidat koji nije dobio većinu glasova američkih birača.
Tako je na prošlim izborima, broj glasova koje je dobila Hilari Klinton bio nešto veći od ukupnog broja glasova za Donalda Trampa. Ipak, po američkom izbornom sistemu, gde se računaju samo elektorski glasovi, Trampova pobjeda bila je veoma ubedljiva.
Istorija SAD pamti takvu pobjedu i Džordža Buša mlađeg nad Alom Gorom 2000. godine.
Istorijski, većina država je tradicionalno opredjeljena za jednu od stranaka, pa se kampanja fokusira na deset kolebljivih (swing) država, gde ishod glasanja nije očekivan.
Elektori se ne sastaju
Elektorski koledž nikad se ne sastaje kao jedinstveno izborno tjelo, već elektori odlučuju o izboru predsjednika u prestonicama svojih država.
Mada nisu obavezni da glasaju onako kako to građani žele, treba napomenuti da nikada do sada izborna volja građana nije promjenjena u Koledžu.
Sazivanje Koledža i izbor predsjednika i potpredsjednika obavlja se prvog ponedeljka, posle druge srede u decembru u toku izborne godine. U slučaju da nijedan kandidat ne osvoji potrebnu većinu, Predstavnički dom bira predsjednika, a Senat potpredsjednika.
Kako teče dug izborni proces?
Izborni postupak za predsednika podeljen je u nekoliko faza.
Na proleće ili ljeto, više od godinu dana pre izbora, kandidat najavljuje svoju kandidaturu za izbor na mjesto predsjednika SAD. Od tada do proleća izborne godine održavaju se sastanci vrha stranke i unutarstranačke debate.
Od januara ili februara, pa sve do juna izborne godine – održavaju se izbori u vrhu stranke kao i unutarstranački izbori i kokusi na nivou država i prekomorskih i pridruženih teritorija.
Sljede izborne konvencije na kojima biraju svoje kandidate, a potom se organizuju predsedničke debate.
Izborni dan rezervisan je za prvi utorak nakon prvog ponedeljka u novembru.
Mjesec dana kasnije glasa se u Elektorskom koledžu, zatim Kongres prebrojava glasove i 20. ili 21. januara (ukoliko je 20. januar u nedelju) je inauguracija novoizabranog predsjednika.
Ko može da bude predsednik SAD?
U trci za najmoćniju funkciju na svjetu mogu učestvovati državljani Sjedinjenih Američkih Država koji imaju najmanje 35 godina, imaju prebivalište na teritoriji SAD poslednjih 14 godina i da budu rođeni na tlu Amerike.
nezavisne novine
