Neposredno uz motociklima, ljudima i robom zakrčenu bučnu Staru četvrt Hanoja gde se, stešnjene, prepliću stotine zanatlijskih prodavnica, malih restorana i hostela, leži mirno jezero Hoan Kiem, jedna od omiljenih destinacija stanovnika vijetnamske prestonice i stranih turista.
Lepi, starinski crveni most povezuje obalu jezera sa minijaturnim ostrvom na kojem se, okružen zelenilom, nalazi popularni hram Ngok Son, koji je današnji oblik dobio sredinom 19. veka. U njemu su sačuvane statue prosvetitelja Van Ksuonga i velikog vijetnamskog heroja, vojskovođe Tran Hung Daoa, koji je krajem 13. veka ostvario briljantnu pobedu nad moćnom mongolsko-kineskom armijom Kublaj-kana.
Pored prilike da odaju poštu ovoj dvojici velikana, posetioci hrama, zahvaljujući ogromnoj prepariranoj kornjači od 200 kilograma koja je 1967. godine uhvaćena u ovom jezeru u srcu Hanoja, mogu da se podsete, odnosno nauče legendu o važnom trijumfu vijetnamskog kralja Le Loja nad kineskim osvajačima iz doba dinastije Ming.
Vijetnamski vladar, koji je u seriji bitaka početkom 15. veka potukao kinesku armiju i obezbedio nezavisnost Vijetnama, po toj legendi je pred ustanak protiv stranih zavojevača dobio magični mač od velike zlatne kornjače iz ovog jezera.
Nakon oslobođenja Vijetnama, dok je kralj na brodu proslavljao trijumf nad Kinezima, iz vode je izronila ogromna kornjača i zatražila mu da u jezero vrati mač kojim je vodio svoju vojsku u boj.
Le Loi je to i učinio i zatim odlučio da jezero, do tada poznato kao Zeleno, preimenuje u Hoan Kiem („Jezero vraćenog mača”).
Njega zbog toga pored hrama Ngok Son, krasi i „Toranj kornjače”, stara građevina nalik kapiji hrama, koja se uzdiže sa još jednog malenog ostrva, lociranog u samom središtu jezera.
Hvatanje žive kornjače dužine blizu dva metra i težine 200 kilograma u jeku rata sa Sjedinjenim Američkim Državama, pokazalo je da viševekovna predanja stanovnika vijetnamske prestonice o tome da u jezeru obitava jedna ili više divovskih kornjača nisu bila bez osnova.
Velika kornjača trebalo je da bude raskomadana da bi se njeno meso prodalo gladnim stanovnicima teško bombardovanog Hanoja, ali su lokalne vlasti saznale za taj događaj i naredile da se kornjača ostavi u životu.
Nažalost, ona je podlegla povredama zadobijenim tokom hvatanja, pa su njena koža i oklop na kraju iskorišćeni za prepariranje i izloženi u hramu Ngok Son, gde izazivaju nemalo čuđenje i divljenje posetilaca.
Pozorište lutaka
Na obali jezera Hoan Kiem, u blizini spomenika borcima za oslobođenje od američkog jarma, nalazi se velika kulturna atrakcija Hanoja, čuveno pozorište lutaka na vodi Tang Long, gde kolorit neobičnih, simpatičnih lutki i opojna melodija cimbala i bambusovih frula, koje prate bubnjevi, gong i zvona, zavode gledaoca duboko u svet mašte i fantazije.
Drvene lutke, teške i do 15 kilograma, u malom, četvrtastom bazenu pomoću dugih štapova od bambusa pokreću ljudi koji iza kulisa stoje u vodi do pojasa.
Narodne priče sa mnogo humora koje veštom manipulacijom pripovedaju ovi lutkari, egzotičnom instrumentalnom muzikom i pesmom prati orkestar odeven u tradicionalne vijetnamske kostime, a njegove pevačice, pored toga što i same sviraju, povremeno preuzimaju ulogu naratora i uključuju se u dijalog sa drvenim junacima predstave na vodi.
I mada se može desiti da se posetioci Tang Longa u zadnjim redovima sa jeftinijom kartom osete uskraćeni za dobar pogled na vodenu scenu a gledaoci u prednjim redovima, zbog iritacije koju prouzrokuje dim nastao upotrebom pirotehničkih sredstava tokom predstave, povremeno probude iz zanosa izazvanog bojom lutaka i kostima, mirisom vode i zvukom starih, misterioznih instrumenata, ovo pozorište lutaka, svojim neobičnim konceptom i višedimenzionalnim umetničkim izrazom, ostaje vredna i nezaobilazna stanica za sve ljude koji žele da upoznaju vijetnamsku kulturu.
Mada jedan natpis na steli iz 11. veka označava kralja Li Nan Tonga kao utemeljivača i pokrovitelja ove umetnosti, vodeno lutkarsko pozorište vekovima predstavlja izraz zemljoradnika i ribara, te se smatra da je ono zapravo nastalo još u desetom veku u delti Crvene reke na severu Vijetnama, kao vrsta zabave koju su upražnjavali tamošnji seljaci tokom periodičnih poplava koje su zahvatale njihova naselja i polja pirinča.
I zaista, teme predstava ovog pozorišta često su iz života seljaka: ljubav, rad ili dečja igra, ali i istorijski događaji, poput borbe protiv kineskih i mongolskih osvajača, te legende i mitovi.
Takmičenja i rivalstvo između sela u tome ko će prirediti bolju predstavu u srednjem veku su dovela i do pojave tajnih tehnika u upravljanju lutkama i stvaranja scenarija koji su prenošeni samo ograničenom broju ljudi.
Postoje i zapisi o tome da su u poznom srednjem veku postojale i profesionalne trupe, koje su putovale i održavale predstave po selima na prostoru današnjeg severnog i centralnog Vijetnama.
