Pjesma se takođe pjeva na proslave praznika Đurđevdana koji se obilježava danas, 6. maja. Bend Bijelo dugme izdao je pjesmu na srpsko-hrvatskom jeziku koristeći istu melodiju, ali uz znatno promijenjen tekst. Tekst pjesme koji je otpjevan u izvedbi ovoga benda inspirisan je pjesmom koju je otpjevao jedan od jasenovačkih logoraša tokom puta u logor smrti.
Čuvena pjesma “Đurđevdan” nastala je u “vozu smrti”, koji je putovao iz Sarajeva za Jasenovac, svjedoči profesor Žarko Vidović, istoričar umjetnosti iz Sarajeva, koji je bio u zloglasnom koncentracionom logoru 1942. godine.
Kako kaže ovaj istoričar, Srbe su 1942. na Đurđevdan zatvorili u stočne vagone i, po naređenju NDH, policija ih je povela na “đurđevdanski uranak”.
Prema njegovim riječima, na putu prema kazamatu zatvorenici u vagonima bez hrane i vode počeli su da padaju u krize zbog straha i neizvjesnosti.
U opštem haosu, jedan od njih, za koga se tvrdi da je bio član sarajevske “Sloge”, iz ponosa i prkosa, prvi put je zapevao “Proljeće na moje rame slijeće, đurđevak zeleni, svima osim meni – Đurđevdan je!”.
Ustaše su zbog pjesme “Đurđevdan” zatvorile šibere na vagonima, a zatvorenici su ostali bez vazduha na malom prostoru, zbijeni jedni do drugih.
Od 3.000, koliko ih je krenulo iz Sarajeva, u Jasenovac je stiglo 2.000 duša, a njih dvije stotine je na kraju rata preživjelo torturu.
Kasnije je pjesmu nadogradio Goran Bregović, a najpoznatija je u izvođenju “Bijelog Dugmeta”. Takođe, ova pjesma je nezvanična himna navijača Crvene zvezde, kao i slava košarkaškog kluba Crvena zvezda.
https://www.youtube.com/watch?v=5C3SKkNt828
Pjesma je korištena u filmu Emira Kusturice “Dom za vješanje”, što ju je i učinilo široko popularnom. Pjesma je korištena i u filmu Borat iako nije ni na koji način direktno povezana sa tradicionalnom muzikom Kazahstana.
Tokom filma Borat optužuje jednu Amerikanku da je Ciganka i da se bavi magijom, a kada nakon toga doživi prosvjetljenje u njegov um dopire ova pjesma koja se tradicionalno povezuje sa romskom populacijom na Balkanu.
Scene iz filma koje se zbivaju u kazahstanskom selu neodoljivo podsjećaju na neko romsko selo u Rumuniji.
Veče uoči Đurđevdana izaberu se dva mlada luka u bašti, jedan predstavlja sreću a drugi nesreću i pera im se poravnaju makazama. Na Đurđevdan ujutro se provjeri koji je više izrastao. U zavisnosti od toga koji je više porastao pratiće nas sreća ili nesreća tokom godine, kaže jedan od narodnih običaja vezanih za Svetog Georgija.
Pošto se ovim praznikom ispraća zima i dočekuje proljeće, a do tada nije valjalo spavati pod otvorenim nebom, ovaj praznik je i “dan okupljanja hajduka”. Takozvani hajdučki sastanak, kada bi počeli da se okupljaju odmetnici da bi zapodenuli borbu protiv Turaka, ili jednostavno pljačkali imućne trgovce i seljake.
Đurđevdan je obilježen crvenim slovom u kalendaru SPC kao zapovjedni praznik i slavi se uvijek 6. maja.
Pored ovog proljećog, “na dan postradanja”, slavi se i 16. novembra Đurđic, u znak sjećanja na dan prenosa moštiju ovog sveca iz Nikomidije (sada Izmir u Turskoj) u grad Lidu Palestinsku.
Svim vjernicima koji danas proslavljaju, ekipa BIG radija želi srećnu krsnu slavu.
Mondo/Telegraf
