Istoričar Aleksandar Stojanović kaže da su javna pogubljenja i batinanja bila deo plana okupatora da odvrati stanovništvo od ideje da pristupi pokretima otpora. Ipak, Beograđani i Srbija bili su mesta sa najizraženijim otporašima koji su protivniku stvarali realne probleme, smatra Stojanović.
Pet pripadnika pokreta otpora obešeno je na Terazijama pre više od 80 godina, što je bio stravičan prizor za Beograđane koji su od aprila 1941. godine, živeli pod okupacionom vlašću. Na tablama okačenim o njihova beživotna tela tada je pisalo “komunistički terorista”, a najmlađi je imao 18 godina. Tako su vešanja na Terazijama postala i prva asocijacija na okupaciju Beograda 1941.
Istoričar Aleksandar Stojanović kaže za RTS da su javna batinanja i pogubljenja bila potrebna da proizvedu psihološki efekt kod stanovništva, da ga pacifikuju, disciplinuju i odvrate od učestvovanja u pokretu otpora – kao neku vrstu željenog ponašanja.
“Beograđani su tada živeli veoma teško, zato što je Beograd, zbog stvaranja NDH, bio odsečen od prirodnog agrarnog zaleđa u Sremu i Banatu i bilo je zahtevno dopremiti hranu i druge potrepštine”, ističe Stojanović.
Objašnjava da su nedostajali lekovi, ogrev, guma i koža, pa su Beograđani već krajem 1941. nosili obuću napravljenu od konopca i drvenih đonova.
“Vladala je glad, imućne porodice su razmenjivale nakit, umetnine, stilski nameštaj i skupu odeću za džak bršana ili kanticu masti, i to svakodnevno”, ukazuje sagovornik RTS-a.
Imitiranje normalnosti i beg od svakodnevice
Stojanović naglašava da su Beograđani pokušavali da imitiraju normalnost i upoređuje situaciju iz 1941. sa dešavanjima iz 1999. godine i NATO bombardovanjem SR Jugoslavije, kada su ljudi u prestonici Srbije masovno odlazili na koncerte.
“To je bio neki vid mehanizma otpora agresoru. Slično je bilo i za vreme okupacije. Društvene aktivnosti poput odlaska u pozorišta ili boravka u kafanama, bile su često i jedini izlaz i bekstvo iz ratne svakodnevice”, navodi istoričar.
Beograd i pokret otpora – stvaranje realnih problema okupatoru
Građani su odlazili u pokret otpora, a Stojanović smatra da je Srbija uz Grčku bila jedna od okupiranih teritorija u kojima je postojao najizraženiji otpor. Kako u Srbiji tako i u Beogradu.
“Postojala su dva prava pokreta otpora koja su realno delovala protiv okupatora stvarala mu realne probleme dok se borba u ostatku okupirane Evrope svodila na pojedinačne sabotaže”, zaključuje u razgovoru za RTS istoričar Aleksandar Stojanović.
