Tragedija u Novom Sadu i napad u školi u Zagrebu, te nestanak male Danke, događaji su koji su najviše odjeknuli u 2024. godini.
Godina 2024. najviše će biti upamćena po tragediji u Novom Sadu, kao i napadu nožem u Osnovnoj školi “Prečko” u Zagrebu.
Nakon nestanka djevojčice Danke Ilić iz sela kod Bora prvi put je aktiviran sistem “Pronađi me” u Srbiji, a potragu i sva dešavanja u vezi s ovim slučajem pratio je cijeli region.
Izrečene su i presude za dva masakra koji su se dogodili 3. i 4. maja 2023. godine u beogradskoj OŠ “Ribnikar” i selima Dubona i Malo Orašje u kojima je ubijeno 19, a ranjeno 18 ljudi.
Pamtiće se i hapšenje hrvatskog ministra zdravlja Vilija Beroša, a na političkoj sceni zaokret udesno Sjeverne Makedonije, neprestane tenzije na Kosovu, te sukobi hrvatskog predsjednika i premijera Zorana Milanovića i Andreja Plenkovića.
Tragedija u Novom Sadu
U jednoj od najtežih nesreća u Srbiji prethodnih godina, 15 osoba je poginulo, a dvije su teško povrijeđene 1. novembra kada je pala nadstrešnica rekonstruisane Željezničke stanice u Novom Sadu.
Pod pritiskom javnosti, političku odgovornost za tragediju najprije je preuzeo ministar građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture Srbije Goran Vesić, a nekoliko dana poslije njega ostavke su podnijeli i ministar spoljne i unutrašnje trgovine Tomislav Momirović, koji je od 2020. do 2022. vodio Ministarstvo građevinarstva, i v.d. direktorke Infrastrukture “Željeznica Srbije” Jelena Tanasković.
Zbog sumnje da su odgovorni za pad nadstrešnice uhapšeno je 11 osoba, među kojima su bili Vesić, Tanaskovićeva, bivši direktor Infrastrukture “Željeznica Srbije” Nebojša Šurlan i pomoćnica ministra za željeznički saobraćaj Anita Dimoski.
Više javno tužilatvo u Novom Sadu saopštilo je 30. decembra 2024. sa je podiglo optužnicu protiv 13 okrivljenih zbog obrušavanja nadstrešnice zgrade Željezničke stanice u Novom Sadu, kada je život izgubilo 15 osoba i teško povrijeđene dvije osobe.
Optužnica je podignuta nakon što je okončana istražna faza krivičnog postupka donošenjem Naredbe o završetku istrage i to protiv bivšeg v.d. generalnog direktora “Infrastruktura železnice Srbije” a.d. J.T., bivšeg ministra u Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, G.V., bivšeg v.d. pomoćnika ministra u Ministarstvu građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture A.D. i bivšeg generalnog direktora “Ifrastruktura železnice Srbije” a.d. N.Š., zbog opravdane sumnje da su izvršili krivično djelo Teško djelo protiv opšte sigurnosti.
Optužnica je podignuta i protiv odgovornog projektanta građevinske konstrukcije S.N., glavnog projektanta idejnog projekta M.J., glavnog projektanta projekta za građevinsku dozvolu Lj.M.M., izvjestioca za konstrukcije Republičke revizione komisije M.S., lica odgovornog za tehničku kontrolu J.S.M., lica odgovornih za izvođenje građevinskih radova Z.S.M. i D.J., lica odgovornih za stručni nadzor M.G. i D.T., zbog opravdane sumnje da su izvršili krivično djelo Teško djelo protiv opšte sigurnosti iz člana 288 stav 2 Krivičnog zakonika u vezi sa krivičnim djelom Nepropisno i nepravilno izvođenje građevinskih radova iz člana 281 stav 1 Krivičnog zakonika.
Protesti studenata u Srbiji
Nakon tragedije u Novom Sadu u kojoj je poginulo 15 ljudi najprije je pokrenuta akcija “Zastani Srbijo” kojom građani svakog dana simbolično u 11.52, u vrijeme kada se je pala nadstrešnica u Željezničkoj stanici, blokiraju raskrsnice i odaju poštu stradalima.
Zahtjevima za utvrđivanje odgovornosti za pad nadstrašnice na Željezničkoj stanici pridružili su se studenti koji su blokirali rad skoro svih fakulteta u Srbiji, te počeli organizovati proteste i blokade u Srbiji.
Kraj 2024. u Srbiji će ostati upamćen po desetinama hiljada ljudi koji su 22. decembra izašli na Trg Slavija u Beogradu, kada su studentima podršku dali građani, glumci, javne ličnosti… i kada su nadmašeni svi protesti koji su održani do tada.
Oni traže i objavljivanje kompletne dokumentacije o rekonstrukciji željezničke stanice u Novom Sadu, a na širenje blokada i protesta vlast je reagovala prihvatanjem dijela zahtjeva dok studenti i dalje blokiraju nastavu i nastavljaju sa protestima i blokadama.
Napad u školi u Zagrebu
Krajem 2024. godine 20. decembra 19-godišnji bivši učenik sa psihičkim smetnjama je u Osnovnoj školi “Prečko” u Zagrebu nožem je ubio jedno šestogodišnje dijete te ranio još troje djece i učiteljicu, nakon čega ga je policija spriječila da izvrši samoubistvo i uhapsila.
Taj slučaj zgrozio je Hrvatsku i cijeli region zbog čega je pokrenuto pitanje bezbjednosti u hrvatskim školama.
Hapšenje Vilija Beroša
U centru pažnje u Hrvatskoj bilo je pravosuđe, a tokom 2024. godine otvoreno je mnogo istraga i izvršeno hapšenja najviše zbog korupcije.
Jedan od najvećih skandala bilo je hapšenje bivšeg ministra zdravstva Vilija Beroša zbog niza optužnica za aktivnosti tokom pandemije.
Kada je tada aktuelni, a sada bivši ministar zdravlja Vili Beroš uhapšen u akciji USKOK-a, bio je to pravi šok za cijelu Hrvatsku. Za njegove sumnjive poslove zainteresovala se i Kancelarija evropskog javnog tužiteljstva (EPPO). Opozicija je nakon toga u Saboru pokušala opozvati premijera Andreja Plenkovića.
Veliku buru u Hrvatskoj diglo je i imenovanje Ivana Turudića za glavnog tužioca.
Nestanak male Danke
Srbiju, ali i cijeli region potresla je vijest kada je 26. marta nestala dvogodišnja djevojčica Danka ilić sa porodičnog imanja u selu Banjsko Polje kod Bora.
Za njom je tragala cijela Srbija, a u potragu su se bili uključili i Interpol i austrijska policija.
Pretraženi su selo, obližnja šuma, ispitani su i navodi da je djevojčica viđena u Beču, ali prvu zvaničnu informaciju devet dana od nestanka iznio je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić koji je rekao da je djevojčica ubijena.
Ubrzo su uhapšena dva radnika borskog Javnog komunalnog preduzeća “Vodovod” Srđan Janković i Dejan Dragijević.
Optužnica protiv Srđana Jankovića i Dejana Dragijevića za ubistvo Danke Ilić podignuta je 25. septembra. Materijalnih dokaza u optužnici gotovo da nema, a priznanja o ubistvu, na kojima je optužnica zasnovana, osumnjičeni su povukli uz tvrdnje da su ona iznuđena u policiji.
Tijelo djevojčice nije pronađeno, a sudski proces u ovom slučaju koji je prati cijeli region trebao bi početi u prvoj polovini 2025. godine.
Teroristički napad u Beogradu
Miloš Žujović (25) izveo je 29. juna teroristički napad u Beogradu i teško ranio pripadnika Žandarmerije Miloša Jevremovića (34) ispred ambasade Izraela.
Žujović je konvertit iz Mladenovca koji je uzeo ima Salahudin. Ministar unutrašnjih poslova Srbije Ivica Dačić rekao je da je Žujović više puta prilazio kućici ispred ambasade u kojoj je Jevremović bio i postavljao pitanja za pravac, nakon čega je iz kese izvukao samostrijel i ispalio mu strijelu u vrat.
Jevremović je u samoodbrani upotrijebio oružje i savladao napadača, koji je od posljedica ranjavanja preminuo.
Poraga za ubicom Alijom Balijagićem
Alija Balijagić, koji je osumnjičen da je 25. oktobra 2024.u mjestu Sokolac kod Bijelog Polja u Crnoj Gori ubio brata i sestru Madžgalj uhapšen je nakon skoro mjesec dana potrage 21. novembra.
Uhapšen je, dok je spavao u kući u selu Pribojska Goleša, koja se nalazi na nepristupačnom terenu po snijegu od 40 centimetara.
Balijagić nije pružao otpor. Imao je dve puške, lovačku pušku, boksericu i drugu – lovački karabin, prerađen od vojne puške papovke.
Balijagić je osumnjičen da je u mjestu Sokolac kod Bijelog Polja ubio brata i sestru Madžgalj. Od tada se krio na tromeđi Crne Gore Srbije i BiH, na nepristupačnim terenima kada je bio u bjekstvu.
Balijagić je višestruki osuđivani povratnik, u zatvorima je zbog raznih krivičnih djela proveo gotovo četiri decenije, od kojih je 15 godina bio u samici.
Za Balijagićem su tragale policije i Crne Gore i Srbije, a u potragu su bili uključeni i pripadnici vojske, dronovi i psi tragači.
Uroš Blažić osuđen na 20 godina
Uroš Blažić, optužen za ubistvo devetoro i ranjavanje 12 uglavnom mladih osoba 4. maja 2023. u selima Dubona i Malo Orašje kod Mladenovca, prvostepeno je osuđen 12. decembra 2024. na 20 godina zatvora što je maksimalna kazna za mlađa punoljetna lica jer u trenutku masakra nije imao 21 godinu.
Prvostepeno je na 20 godina zatvora osuđen i njegov otac Radiša Blažić zbog nezakonitog držanja oružja, kojim je zločin i počinjen. U obrazloženju presude sudsko vijeće ocijenilo je da je Uroš Blažić bio uračunljiv u vrijeme zločina i da je bez povoda rafalno pucao u namjeri da ubije. U presudi se navodi da su neki od ranjenih molili da ih ne ubije ili dozivali za pomoć, a da im je Blažić prilazio i nastavio da puca.
Blažić je na ročištu krajem avgusta priznao krivicu za masovno ubistvo, a njegov otac je negirao da ima veze sa oružjem kojim su žrtve ubijene te se izjasnio da nije kriv po optužbi za neovlašćeno držanje oružja.
U predmetu je postupao Viši sud u Smederevu, a iz bezbjednosnih razloga su ročišta održana u zgradi Specijalnog suda u Beogradu pošto su u više navrata porodice ubijenih burno reagovale na pojavljivanje optuženih.
Osuđeni roditelji dječaka ubice iz “Ribnikara”
Vladimir i Miljana Kecmanović, roditelji dječaka ubice K. K. (14), koji je 3. maja 2023. počinio masakr u beogradskoj školi “Vladislav Ribnikar”, proglašeni su krivima i osuđeni 30. Decembra 2024. u Višem sudu u Beogradu.
Vladimiru Kecmanoviću izrečena je jedinstvena kazna od 14 godina i šest mjeseci zatvora, dok je majka dječaka osuđena na tri godine zatvora. Ona je oslobođena za nedozvoljeno držanje oružja.
Takođe, optuženi instruktor streljane u kojoj je dječak ubica pucao Nemanja M, osuđen je na godinu i tri mjeseca zatvora.
Vladimir Kecmanović se tereti da nije na odgovarajući način držao oružje u legalnom posjedu u svom stanu, zbog čega je njihov sin K.K. uspio da dođe do njega, odnese ga u školu i počini nezapamćen zločin ubivši devetoro učenika i radnika obezbjeđenja škole.
Njemu se na teret stavlja da je počinio krivično djelo izazivanje opšte opasnosti, dok se Miljana tereti za nezakonito držanje oružja i eksplozivnih naprava jer je njen biološki trag pronađen na jednoj od čaura tokom policijskog uviđaja u školi.
Iako na početku nisu bili optuženi za krivično djelo zlostavljanje i zanemarivanje maloljetnog djeteta, Više javno tužilaštvo u Beogradu je u oktobru 2024. proširilo optužnicu. Prema navodima optužnog akta, okrivljeni su zanemarili psihičko i emocionalno stanje svog djeteta tako da nisu adekvatno reagovali na osjećanje koje se kod djeteta razvilo – da je odbačeno i neprihvaćeno u odjeljenju koje je pohađao do sedmog razreda u OŠ “Vladislav Ribnikar”.
Proširenje optužnice uslijedilo je nakon što je dječak ubica, po prvi put od 3. maja 2023. kada je počinio masovno ubistvo, izašao iz bolnice u kojoj se nalazi, te je u pratnji policije, sanitetom Hitne pomoći prevezen u zgradu Specijalnog suda u Beogradu gdje je svjedočio u krivičnom postupku protiv njegovih roditelja.
Oslobođeni osuđeni za ubistvo Ćuruvije
Apelacioni sud u Beogradu preinačio je u februaru prvostepenu presudu Posebnog odjeljenja za organizovani kriminal Višeg suda i oslobodio četvoricu optuženih za ubistvo novinara Slavka Ćuruvije – Radomira Markovića, Milana Radonjića, Ratka Romića i Miroslava Kuraka.
Četvorica pripadnika nekadašnjeg Resora državne bezbjednosti prije toga su dva puta proglašeni krivim i osuđeni na ukupno 100 godina zatvora. Pravosnažnom presudom Apelacionog suda okončano je suđenje koje je trajalo devet godina, a niko nije kažnjen za ubistvo Ćuruvije 11. aprila 1999. godine.
Masovno ubistvo u Daruvaru
Penzionisani vojni policajac Krešimir Pahoki ubio je krajem juna u daruvarskom Domu za starije i nemoćne šest ljudi. Dva mjeseca poslije masakra od zadobijenih povreda preminula i sedma žrtva. Optužnica protiv ubice podignuta je istog dana kada se desila tragedija u školi u Zagrebu.
Obavezni vojni rok u Srbiji
Vlada Srbije krajem septembra odlučila je da, na prijedlog predsjednika Aleksandra Vučića, obnovi obavezu služenja vojnog roka nakon 14 godina.
Vojni rok će trajati 75 dana, a kako je najavljeno, prvi regruti u kasarne stići će u septembru 2025. Nije još poznato da li će se obaveza odnositi samo na buduće generacije ili i na sve mladiće koji su stasali za vojsku od 2011. godine, kada je ta obaveza suspendovana.
Povratak vojnog roka posljedica je opšte remilitarizacije evropskih država nakon početka rata u Ukrajini, ali i odluke Hrvatske da vrati vojni rok od 2025. godine. O uvođenju vojnog roka razmišlja i Crna Gora.
Veliki korak Crne Gore na putu u EU
Crna Gora je u junu dobila veliku vijest kada je od Evropske unije dobila pozitivan izvještaj o ispunjenju dijela kriterijuma za prijem. Time je Crna Gora učinila veliki korak prema članstvu EU, za razliku od susjednih zemalja.
Crna Gora je, prema procjenama EU, napredovala u vladini prava, procesuiranju ratnih zločina, borbi protiv korupcije, procesuiranju napada na novinare, slobodi medija i borbi protiv organiziranog kriminala.
Međutim, odnosi na političkoj sceni u Crnoj Gori nisu bili tako uspješni. Naime, u februaru su se razišli nekadašnji čelnici vladajućeg Pokreta “Evropa sad” predsjednik Crne Gore Jakov Milatović i premijer Milojko Spasić.
Izbori u Podgorici održani su krajem septembra, a vlast je konstituisana tek u decembru, tako da će gradonačelnik će biti funkcioner PES-a Saša Mujović.
Stalne tenzije na sjeveru Kosova
Cijelu 2024. godinu obilježili su stalne tenzije i strah od izbijanja novih nemira na sjeveru Kosova. Pomaka u dijalogu Prištine i Beograda jedva da je bilo.
Od institucija na Kosovu i Metohiji koje finansira i čiji rad organizuje zvanični Beograd, na kraju 2024. ostale su samo one iz oblasti zdravstva i školstva jer su, odlukom privremenih prištinskih institucija, ostale zatvorene ili zabranjene.
Tenzije je pojačao i ukidanje dinara i uvođenje evra na Kosovu, koje je naišlo na negodovanje Srbije, ali i zapadnih zemalja. Isto je bilo i s najavom otvaranja glavnog mosta na Ibru za saobraćaj, s ciljem spajanja podijeljene Mitrovice, koja je izazvala proteste Srba i zabrinutost međunarodne zajednice zbog mogućnosti novih sukoba.
U opštinama na sjeveru Kosova zatvorene su institucije koje su radile u srpskom sistemu poput opštinskih uprava, Fonda PIO, pošte, banke dok su vozila sa srpskim tablicama preregistrovana na “RKS” tablice.
Zaokret udesno Sjeverne Makedonije
Parlamentarni i predsjednički izbori u Sjevernoj Makedoniji 8. maja donijeli su promjenu vlasti u toj državi. Vladajući Socijaldemokratski savez Makedonije (SDSM) poražen je od vodeće opozicione partije, desno orijentisanog VMRO-DPMNE i na izborima za predsjednika države, kao i na onim za parlament.
Gordana Siljanovska-Davkova pobijedila je tadašnjeg predsjednika Stevu Pendarovskog sa razlikom od preko dvostruko više glasova. Ona je prva žena predsjednica Sjeverne Makedonije.
VMRO-DPMNE i koalicija “Tvoja Makedonija” ostvarili su znatnu prednost i na parlamentarnim izborima u odnosu na SDSM i Koaliciju za evropsku budućnost.
Čelnik VMRO-DPMNE-a Hristijan Mickoski u junu je preuzeo premijerski mandat. Prije toga, Talaz Xhaferi je bio prvi Albanac na čelu Vlade Sjeverne Makedonije, nakon što mu je pred izbore dodijeljen mandat da sastavi tehničku vladu. Tome je prethodio pad Vlade premijera Dimitra Kovačevskog.
Nezavisne.com
