Švajcarski franak dostigao je rekordnu vrijednost prema dolaru u posljednjoj deceniji, jer investitori pojačano traže sigurna utočišta usljed trgovinskih tenzija širom svijeta i straha da bi one mogle prerasti u globalni trgovinski rat, piše Financial Times.
Takvo preusmjeravanje kapitala podstaklo je očekivanja da će centralna banka morati da snizi kamatne stope na nulu ili ispod toga kako bi obuzdala jačanje valute.
Švajcarski franak, istorijski prepoznat kao sigurno utočište na finansijskom tržištu zbog političke i ekonomske stabilnosti te alpske države, ove nedjelje dostigao je gotovo rekordnu vrijednost u odnosu na dolar. Američki dolar pao je na ispod 0,8 franaka, prvi put od šokantne aprecijacije franka 2015. godine.
Deflatorni šok
To je švajcarske monetarne vlasti dovelo u nezavidan položaj, jer pokušavaju da obuzdaju valutu kako bi podržale izvozno orijentisanu privredu, a da pritom ne izazovu reakciju Sjedinjenih Američkih Država, koje su već zaprijetile visokim carinama. Te “suprotstavljene struje” stavljaju centralnu banku u “zapanjujuće težak” položaj, izjavio je Kit Juckes, glavni devizni strateg banke Société Générale.
“Švajcarska vlada ne želi ponovo da se suoči sa snažnim dezinflacionim pritiscima i zbog toga je frustrirana,” dodao je.
Prinosi na kratkoročne državne obveznice pali su u negativnu zonu posljednjih dana, jer su trgovci počeli da spekulišu da će Švajcarska nacionalna banka odgovoriti smanjenjem kamatnih stopa. Dvogodišnjim švajcarskim obveznicama, koje odražavaju očekivanja kretanja kamatnih stopa, u petak se trgovalo neznatno ispod nule.
Brza aprecijacija franka nosi rizik deflatornog šoka za Švajcarsku, što dodatno pogoršava uticaj trgovinskog rata američkog predsjednika Donalda Trampa na ekonomski rast, ističu analitičari. Sa 31 odsto, “recipročne” carine koje su uvedene na švajcarsku robu ranije ovog mjeseca (prije nego što su suspendovane na 90 dana) premašuju carine na robu iz EU. Švajcarska se oslanja na američke potrošače za više od 10 odsto izvoza.
Šok za domaće dužnike
Situacija je podstakla švajcarsku vladu na diplomatsku ofanzivu. Predsjednica Švajcarske Karin Keler-Suter, koja obavlja i funkciju ministarke finansija, telefonom je razgovarala sa Trampom nekoliko sati prije nego što je on najavio pauzu od carina. Ove nedjelje otputovala je u Vašington na sastanak s američkim ministrom finansija Skotom Besentom, gdje je izjavila da su razgovarali o “mogućnostima za unapređenje saradnje između dvije zemlje”.
Švajcarska, koja je istorijski nastojala da obuzda jačanje svoje valute, nije strana oštrim monetarnim potezima. U januaru 2015. godine, Švajcarska narodna banka iznenada je ukinula politiku ograničenja vrijednosti franka u odnosu na euro, što je dovelo do naglog rasta valute i izazvalo šok kod korisnika kredita u francima, među kojima i u Crnoj Gori i Hrvatskoj.
Analitičari navode da zvanična Bern strahuje da bi ga SAD mogle ponovo proglasiti valutnim manipulatorom ukoliko bi snažno intervenisao na tržištu radi slabljenja franka. Švajcarska je dodata na američku listu “valutnih manipulatora” tokom posljednjih nedjelja Trampovog prvog mandata, dijelom i zbog intervencija u cilju ublažavanja finansijskih potresa izazvanih pandemijom koronavirusa. Sa liste je uklonjena tokom administracije predsjednika Džoa Bajdena, prenosi Bankar.
Evro je neočekivano porastao od velike objave američkog predsjednika Donalda Trampa o tarifama, što će vjerovatno smanjiti zaradu evropskih kompanija za najmanje nekoliko procentnih poena, dodatno pojačavajući uticaj samih tarifa, javlja Rojters.
Dok ekonomisti obično očekuju da će valute zemalja oslabiti kada budu pogođene tarifama, donekle ograničavajući štetu nastalu od njih, desilo se suprotno otkako je Trampova “carinska bomba” 2. aprila izazvala haos na tržištu i dovela do pada dolara, koji je bio sigurna institucija.
Evro je, takođe, podignut seizmičkim pomjeranjem Njemačke ka “velikoj potrošnji”, porastao za oko 10 odsto od početka marta i dostigao rekordno visok nivo na osnovu takozvane “trgovinske težine”, ključne metrike za Evropsku centralnu banku.
Polovina tog rasta evra dogodila se u aprilu, što je dovelo ovu valutu do najjače vrijednosti u jednom mjesecu od kraja 2022. godine. Međutim, to su loše vijesti za ekonomiju evrozone koja se oslanja na izvoz, gdje velike kompanije ostvaruju 60 odsto svojih prihoda iz inostranstva, od čega SAD čine skoro polovinu, procijenjuje Goldman Sachs.
“Ako imate mnogo slabiji rast i mnogo jači evro, to je dvostruki udarac za Evropu”, rekao je Emanuel Kau, šef strategije evropskih akcija u Barclays-u.
Istorijski gledano, kontinuirani rast evra od deset odsto smanjuje korporativne zarade za 2-3 odsto, rekao je glavni strateg za akcije BNP Paribas, Deni Žoz . To će samo povećati neizvijesnost, s obzirom na to da tarife već opterećuju izglede za zaradu u prvom kvartalu.
Njemačka, najveća ekonomija bloka, koja je veliki izvoznik, mogla bi da pretrpi “blagu recesiju” 2025. godine, rekao je prošle sedmice predsjednik Bundesbanke Joakim Nagel, dok je Međunarodni monetarni fond smanjio svoju prognozu rasta za evrozonu u cjelini za ovu i sljedeću godinu.
Najvrednija evropska kompanija SAP predviđa da bi za svaki rast evra od jednog centa njen godišnji prihod mogao da se smanji za oko 30 miliona evra. L’Oreal procjenjuje da bi održavanje nivoa od 1,15 dolara, koliko je evro dosegao prošle sedmica, tokom cijele godine moglo da smanji neto prodaju za čak 2,9 odsto.
Za kompanije jak evro takođe umanjuje njihovu konkurentnost, gdje je bloku očajnički bio potreban ekonomski podsticaj, čak i prije svih previranja vezanih za tarife.
“Mi smo kontinent izvoznik, i to znači će potražnja biti manja”, rekla je glavna ekonomistkinja ING-a, Marike Blom.
Automobili su ključni evropski izvozni proizvod i suočili su se sa pritiskom kineskih konkurenata čak i prije nego što su pogođeni dodatnom američkom carinom, tako da je ovaj rast evra dodatni udarac za evropsku auto-industriju, prenosi Biznis.rs.
