U bratunačkom selu Kravica sutra će biti služen parastos Srbima ubijenim prije 32 godine na pravoslavni Božić.
Predsjednik Boračke organizacije opštine Bratunac Zoran Gvozdenović rekao je ranije Srni da će parastos biti služen za 163 Srba iz ovog mjesta i susjednih zaselaka nastradalih u Odbrambeno-otadžbinskom ratu, od kojih su njih 49 ubile muslimanske snage iz Srebrenice, 7. januara 1993. godine.
On je naveo da će program obilježavanja početi u 11.00 časova parastosom i prisluživanjem svijeća za pokoj duša ubijenih Srba.
Za 12.00 časova predviđeno je odavanje počasti i polaganje cvijeća uz spomen-krst u Kravici za 3.267 poginulih srpskih civila i boraca iz srednjeg Podrinja i Birča.
Etničko čišćenje u srednjem Podrinju započeto je u aprilu 1992. godine uništavanjem svega što je srpsko.
Muslimanske snage iz Srebrenice pod komandom Nasera Orića, uz pomoć jedinica sa bratunačkog, vlaseničkog i zvorničkog područja nastavile su progon, ubistva i uništavanje srpskog stanovništva i imovine tokom cijele 1992. i početkom 1993. godine.
Nakon brojnih zločina počinjenih u srpskim selima oko Srebrenice i Bratunca u prvoj godini građanskog rata u BiH, Orićevi džihadisti su krvavi pir nastavili i 1993. godine, kada su na pravoslavni Božić upali u Kravicu gdje su ubile 49 mještana, a ranile 80.
Od sedmoro nestalih, petoro ih nije pronađeno ni nakon 32 godine. Među nestalima tog dana su i dvije žene.
Na Božić je selo opljačkano i zapaljeno je 688 srpskih kuća na širem području Kravice. Uništeno je oko 2.000 pomoćnih i 27 društvenih objekata.
Oko 1.000 stanovnika ostalo je bez domova u jednom danu i kroz smetove se probilo prema Drini izbjegavši sigurnu smrt prelaskom u Srbiju.
Bez jednog ili oba roditelja ostalo je 101 dijete.
Od početka rata pa sve do polovine 1995. godine muslimanske snage iz Srebrenice stalno su upadale u srpska sela oko ovog mjesta, Bratunca, Milića, Skelana i Zvornika, ubijajući sve što stignu, pljačkajući i paleći srpsku imovinu, a zarobljene su mučili, masakrirali, odsijecali im glave.
Zabilježeni su i slučajevi da su Nenada Rankića pekli na ražnju, a Anđelku Mlađenoviću su odsjekli glavu i šutali je kao loptu u Srebrenici, pokazujući djeci da vide “kako izgleda četnićka glava”.
Ta praksa nije prekinuta ni nakon proglašavanja Srebrenice zaštićenom zonom UN u aprilu 1993. godine.
Od pedesetak Srba koji su početkom rata ostali u Srebrenici lojalni tadašnjoj muslimanskoj vlasti, preživjela je samo jedna senilna starica, dok je druga starica Ivanka Mirković u julu 1995. godine nađena zaklana na kućnom pragu u blizini policijske stanice koja je u ratu bila logor za Srbe.
Mirkovićeva je gledala mučenja i patnje, te slušala jauke srpskih logoraša koje su muslimanski vojnici tukli. Zaklali su je zlikovci pri bjekstvu iz Srebrenice da ne bi svjedočila o tim mučenjima. Većina nestalih još nije pronađena i ekshumirana, niti je ko odgovarao za njih.
Јedinice Nasera Orića odmah na početku rata protjerale su i poubijale srpsko stanovništvo iz Srebrenice i obližnjih sela Dugo Polje, Pećišta, Kovačice, Gostilj, Gniona, Osredak, Viogor, Studenac i još nekih. Formirale su i logore za Srbe.
U logoru “pilićarnik” u Gornjim Potočarima bili su zatočeni svi stanovnici srpskog sela Čumavići, koji su bili zarobljeni, a radilo se o civilima. Kasnije je formirano još nekoliko logora u Srebrenici i okolnim selima u kojima su mučeni i ubijani zarobljeni Srbi koji su na početku rata ostali lojalni tadašnjoj muslimanskoj vlasti, a koji nisu preživjeli torture.
Nakon uništavanja srpskih sela najbližih Srebrenici, uslijedili su upadi u nešto udaljenija srebrenička i bratunačka sela Ratkovići, Karno, Krnjići, Brežani, Magašići, Zagoni, Zalazje, Sase, Biljača, Fakovići, Bjelovac, Sikirić, Podravanje, pa sve do upada i masakra u Kravici 7. januara 1993. godine i u Skelanima devet dana kasnije, kada je u ta dva mjesta ubijeno ukupno 114 Srba, od kojih 70 odsto civila.
Nakon proglašenja Srebrenice zaštićenom zonom UN, umjesto demilitarizacije, nastavljeni su upadi iz te enklave u srpska sela i, izuzimajući tri sela uz Drinu, uništena su sva srebrenička i veliki broj sela u bratunačkoj i milićkoj opštini /više od 100 sela/, a jedinice Nasera Orića ubile su oko 3.000 Srba, od kojih više od polovine civila.
Napadi i masakri najčešće su izvođeni na velike pravoslavne praznike – Božić, Petrovdan, Đurđevdan, Vidovdan i druge.
Zlikovci nisu ostavljali žive ni bolesne i nepokretne, žene, djecu i starce, a zarobljeni su umirali nakon brutalnih mučenja i tortura. Tako je bilo i u Kravici.
Zarobljenom Anđelku Mlađenoviću iz Јežestice pred majkom Savkom odsjekli su glavu, zavezali je za vozilo i odvezli u Srebrenicu hvaleći se da su ubili četnika, o čemu postoje fotografije, a Savku su, nakon što je gledala mučenje i klanje sinova, takođe, zaklali sa još nekoliko civila, očevidaca tih zločina.
O tome je svjedočio Kravičanin Dragomir Miladinović čiji su sinovi Ratko i Đorđe ubijeni toga dana.
Dva dana nakon masakra pronađeno je i sahranjeno sedam masakriranih tijela, a tek poslije dva i po mjeseca sahranjeno je još 42 pronađenih unakaženih tijela.
Osim Dragomirovih sinova Ratka i Đorđa, na Božić su, braneći nejač i svoja ognjišta, poginula braća Vojislav i Radojko Bogićević, Krstivoje i Ivan Đukanović, Anđelko i Dragan Mlađenović, Vidosav i Miladin Đokić, te Vujadin i Miladin Dolijanović.
U napadu srebreničkih muslimanskih snaga na Kravicu učestvovao je, prema svjedočenju preživjelih mještana veliki broj Bošnjaka koji su se poslije rata vratili na područje Srebrenice i Bratunca.
Ni 32 godine od srpskog stradanja niko nije odgovarao za ubistva i zločine u Kravici, kao ni za ostale zločine u velikom broju srpskih sela u srednjem Podrinju, izuzimajući dvojicu Bošnjaka koji su osuđeni za tri pojedinačna ubistva na području Bratunca.
Božićni napad na Kravicu je, prema pričama preživjelih, ali i istorijskim podacima, bio nastavak ustaškog zločina koji je počinjen na Vidovdan 1944. godine kada su ustaše iz okolnih sela zapalile 38 mještana srpske nacionalnosti u podrumu jedne kuće u selu Zonići kod Kravice.
Među zapaljenima su bili jednogodišnja Јefa i 64-godišnji Pavle i Vasilije Pavlović.
Za taj zločin niko nije odgovarao.
Foto:Srna
RTRS.
