Zajednička istraga koju su sproveli “Medijapart”, “Drop sajt njuz” i “Il Fato Kuotidijano” otkrila je da američka vlada tajno kontroliše najveću svjetsku mrežu istraživačkog novinarstva – Projekat izvještavanja o organizovanom kriminalu i korupciji (OCCRP), koristeći njihov rad kao moćan spoljnopolitički alat za razne vrste pritisaka i obračuna sa zemljama i pojedincima.
Vlasti u Vašingtonu jednostavno plaćaju i naručuju muziku, što je ovu organizaciju pretvorilo u oruđe za širenje globalne strategije, odnosno meke moći duboke države u SAD.
“DOBRI“ PROTIV “LOŠIH“
OCCRP se, inače, smatra jednom od najvećih istraživačkih novinarskih organizacija na svijetu. Osnovan je od strane dvojca, Amerikanca Drua Salivana i Rumuna Pola Radua 2008. godine i danas zapošljava oko 200 novinara na šest kontinenata. Imaju kancelarije u Vašingtonu, Amsterdamu i Sarajevu, a godišnji budžet ove mreže danas se kreće oko dvadeset dva miliona dolara.
Istraga, koja je trajala od 2023. godine, otkriva da je OCCRP od svog osnivanja primio najmanje 47 miliona dolara iz raznih američkih državnih izvora. U izvještaju se upozorava i da američka vlada ne samo da pruža značajnu finansijsku podršku već ima moć da kontroliše imenovanja rukovodstva.
Kako se dalje navodi u ovom izvještaju, Vašington je uticao na otvaranje mnogobrojnih istraga koje su bile usmjerene prema određenim zemljama kao što su Rusija i Venecuela, ali i prema drugim državama koje su pod geopolitičkom lupom Vašingtona.
Ističe se da je OCCRP dobio 2,2 miliona dolara za rad na “Uravnotežavanju ruske medijske sfere”, projektu koji je imao za cilj istraživanje ruskih medija, i 2,3 miliona dolara za istragu korupcije na Kipru i Malti, što bi moglo da se iskoristi protiv Moskve. Američka vlada je nakon ovih medijskih otkrića OCCRP-a pokrenula mnogobrojne sudske istrage, sankcije i lobističke akcije.
Otkriveno je da Globalni antikorupcijski konzorcijum (GACC), osnovan 2016. i sufinansiran od strane SAD, koristi ove novinarske istrage OCCRP-a za pokretanje sankcija i pravnih postupaka protiv zemalja i pojedinaca koje Vašington smatra korumpiranim, odnosno usmjerene su uglavnom na države koje se uklapaju u narativ “dobri protiv loših”.
Ovo je, kako se ističe u ovom dokumentu, svojevremeno priznao i Majk Hening iz USAID-a, koji je rad OCCRP-a nazvao ključnim oruđem za unapređenje spoljne politike SAD, ali i jednim od najboljih dostignuća ove američke vladine agencije. Hening je rekao i da finansiranje ove organizacije mora biti usklađeno sa spoljnom politikom i ekonomskim interesima SAD ukazujući pri tome na stratešku prirodu takvih investicija.
KLjUČNI IGRAČI
A kako je sve krenulo? Sve je počelo na Balkanu, kada je u Sarajevu osnovan Centar za istraživačko novinarstvo (CIN). Nakon toga Salivan osniva čitavu mrežu, za koju je isticao da će se boriti protiv korupcije u svijetu.
Ono što odmah budi određene sumnje jeste sama biografija Salivana, koji je prije ovog posla radio na američkom programu svemirskih šatlova i špijunskih satelita. Kako navodi “Medijapart”, on je tada imao strogo povjerljivu bezbjednosnu provjeru.
Međutim, i sve ostalo je dosta kontadiktorno. Iz sprovedene istrage se može vidjeti da je donacija Biroa za međunarodne narkotike i poslove sprovođenja zakona (INL), koji radi pri Stejt departmentu SAD – srcu američke spoljne politike, omogućila stvaranje OCCRP-a.
Insajder
Da mnogo toga nije onako kako se pokušava prikazati, svojevremeno je potvrdio i bivši član odbora OCCRP-a Louel Bergman, poznati istraživački novinar koga je Al Paćino tumačio u filmu “Insajder”. Bergman je rekao da je, nakon što je otkrio veze te organizacije sa američkom vladom, napustio odbor 2014. godine.
Ključnu ulogu u finansiranju INL-a igrao je Dejvid Hodžkinson, tada rezervni oficir američke vojske na civilnom položaju za Stejt department: direktor programa za bezbjednost i sprovođenje zakona u Birou za evropske i evroazijske poslove. Danas Hodžkinson radi za koordinaciono tijelo američkih obavještajnih agencija – Kancelariju direktora nacionalne obavještajne službe (ODNI).
U dokumentaciji vlade SAD, u koju je imao uvid pomenuti istraživački tim, INL se nigdje ne pojavljuje, već samo USAID. Administratorka ove agencije Samanha Pauer, koja inače sjedi u Savjetu za nacionalnu bezbjednost, otvoreno je jednom prilikom navela OCCRP kao svog partnera. Kako je ona tom prilikom istakla, od 2016. godine Stejt department finansira Globalni antikorupcijski konzorcijum (GACC), u kom OCCRP i nevladina organizacija “Transparensi internešenel” rade zajedno kako bi obezbijedili da se novinarske istrage o korupciji pretvore u akciju civilnog društva i dovedu do sudskih istraga, sankcija protiv korumpiranih.
ŠEMA FINANSIRANjA
Fond duhova, kako su ga nazvali autori ovog istraživanja, samo je početak ogromne šeme finansiranja OCCRP-a od strane vlade SAD. Zavisnost ove organizacije od novca američke vlade bila je strukturalna u posljednjih 15 godina. Postoje dva izvora finansiranja: Stejt department i USAID.
Stvoren od strane predsjednika Džona Ficdžeralda Kenedija 1961. godine na vrhuncu hladnog rata, sa navedenim ciljem da se pomogne zemljama u razvoju u borbi protiv prijetnji poput gladi i smrtnosti novorođenčadi, USAID je agencija sa šarenom prošlošću.
Američke administracije su je više puta koristile za svoje spoljnopolitičke ciljeve. Diplomatska depeša iz 2006. godine, koju je otkrio “Vikiliks”, opisuje aktivnosti USAID-a u Venecueli, koju je u to vrijeme predvodio predsjednik Ugo Čavez, u podršci za pet ciljeva: jačanje demokratskih institucija, prodor u Čavezovu političku bazu, podjela “čavizma”, zaštita vitalnog američkog biznisa i međunarodno izolovanje Čaveza.
Koristeći zvaničnu finansijsku dokumentaciju koju je OCCRP poslao američkim vlastima radi obračuna primljenih sredstava, “Medijapart” je izračunao da je od 2008. do 2023. OCCRP dobio najmanje 47 miliona dolara od vlade SAD, čemu treba da dodamo 1,1 milion dolara od Evropske unije, sedam miliona dolara od britanske vlade, četiri miliona od Švedske, 1,2 miliona dolara od Danske, kao i sredstva iz Švajcarske, Slovačke i Francuske. Kada se podvuče crta, prema proračunima “Medijaparta”, od 2014. do 2023. 70 odsto godišnjeg budžeta OCCRP-a dolazilo je iz državnih fondova. Vlada SAD je obezbijedila 52 odsto ukupnog godišnjeg budžeta.
Salivan, međutim, osporava ovu sumu tvrdeći da sredstva koja je dobio OCCPR, ali namijenjena drugim organizacijama sa kojima sarađuje na konkretnim projektima, kao što je “Transparensi internešenel”, ne bi trebalo da budu uključena u zbir, jer je to novac koji su potrošili drugi. Usvajajući ovaj metod obračuna, Salivan zaključuje da je od 2014. do 2023. godine američka vlada obezbijedila 46,4 odsto godišnjeg budžeta, što je i dalje veoma visok procenat. Međutim, nisu to bili jedini izvori snabdijevanja. Otkriveno je da OCCRP finansiraju i fondacije iza kojih stoje Džordž Soroš i porodica Rokfeler.
PROGON ASANŽA
Još jedna od velikih kritika na račun OCCRP-a tiče se njihovog selektivnog pristupa istraživačkim temama. Autori ovog dokumenta pitaju se zašto ova organizacija, koja se pozicionira kao pobornik borbe protiv korupcije, izbjegava da ispituje slučajeve finansijskih propusta u SAD. Kako su istakli, država Delaver, koja je postala simbol globalnih poreskih rajeva, ostala je van njihovog fokusa. O tome nije objavljena nijedna značajna publikacija. Kao zanimljiv detalj se navodi da je prva velika subvencija za stvaranje OCCRP-a stigla 2008. godine posredstvom odjeljenja američkog Stejt departmenta, Biroa za međunarodne narkotike i poslove sprovođenja zakona. Donacija od milion dolara je obezbijeđena preko pravnog lica registrovanog u Delaveru.
Na kraju ovog dokumenta se ističe i da druge novinske organizacije ne mogu reći da su imale sreće kao OCCRP. “Vikiliks” se već 2008. godine našao na nišanu američkih vlasti. Kontraobavještajni centar američke vojske (ACIC) predložio je da se identifikuju novinarski izvori koji su dali dokumenta “Vikiliksu”. Od 2010. ova organizacija je bila pod finansijskom blokadom – od Bank of Amerika do “Vize” i “Masterkarda”. Njen osnivač Džulijan Asanž uhapšen je i optužen za kršenje Zakona o špijunaži, što je prvi put da je novinar optužen za ovaj akt u istoriji SAD. Štaviše, prema izjavama zaštićenih svjedoka u centru krivične istrage španskog pravosuđa, CIA je planirala da ga ubije ili kidnapuje.
Izvor: Glas Srpske
