Naučnici su dugo sumnjali da bi Epštajn-Barov virus (EBV), jedan od najčešćih virusa među ljudima, mogao biti okidač za multiplu sklerozu, autoimunu bolest koja pogađa oko 36 od 100.000 ljudi širom sveta.
Međutim, nisu uspeli da objasne kako ovaj virus, najpoznatiji kao uzročnik mononukleoze, u nekim slučajevima, ali ne kod svih zaraženih, stimuliše ljudski imuni sistem da napadne sopstveno tkivo godinama nakon infekcije.
Sada su istraživači sa Univerziteta Teksas napravili korak napred u razumevanju načina na koji virus pokreće imune ćelije u ranim stadijumima bolesti, kada se pojavljuju prvi simptomi višestruke bolesti, ali možda još nisu dijagnostikovani. Kod multiple skleroze, imuni sistem greškom napada mijelin, zaštitni omotač koji pokriva nervna vlakna u mozgu i kičmenoj moždini. Neka dosadašnja istraživanja sugerišu da se to dešava zbog tzv molekularna mimikrija: virusni proteini su slični proteinima u mijelinu, tako da ljudski odbrambeni sistem počinje da prepoznaje prirodne proteine kao strane i počinje da ih napada.
Konfuzija odbrambenog sistema
Konkretno, napad pokreću antitela koja proizvode B-ćelije, vrsta belih krvnih zrnaca. Zbog konfuzije odbrambenog sistema, vezuju se za prirodne molekule i obeležavaju ih za uništenje. To je samo deo procesa, jer T-ćelije, druga vrsta belih krvnih zrnaca, takođe su uključene u odbranu. Oni prepoznaju alarm koji šalju zaražene ćelije, a to je pojava antigena, posebnih proteinskih fragmenata, na njihovoj površini. Tada imuni sistem proizvodi armiju klonova T-ćelija specifičnih za taj specifični antigen.
Da bi bolje razumeli ulogu T-ćelija, naučnici su pratili njihovo ponašanje u uzorcima krvi i cerebrospinalne tečnosti (CSF) od osam ljudi sa ranim simptomima multiple skleroze, kako bi videli šta su T-ćelije prepoznale. Oni su uporedili odgovore T-ćelija na Epstein-Barr virus, sa ćelijama uzgojenim u laboratoriji inficiranim njime i sa ćelijama uzgojenim u laboratoriji inficiranim drugim uobičajenim virusima, kao što je virus gripa. Pokazalo se da je u uzorcima krvi pacijenata 13 odsto T-ćelija imalo receptore za prepoznavanje ćelija inficiranih EBV-om, dok je samo četiri odsto prepoznalo antigene gripa. Ali u likvoru je “eksplodirao” broj T-ćelija koje su prepoznale ćelije zaražene EBV – bilo ih je čak 47 odsto.
Važna uloga
Prema ovim rezultatima, naučnici pretpostavljaju da T-ćelije prisutne u likvoru u najranijim stadijumima multiple skleroze verovatno igraju važnu ulogu u nastanku bolesti i smatraju da na neki način doprinose nastanku bolesti ili čak izazivaju, kako je rekao neurolog Džon Vilijam Lindzi, jedan od autora studije objavljene u PNAS-u. Za bolje razumevanje njihove uloge potrebna su dalja istraživanja, svesni su naučnici.
Zanimljivo je da multipla skleroza nije jedina “odložena” bolest sa kojom se vezuje Epstein-Barr virus. Veruje se da isti uzročnik može izazvati sindrom hroničnog umora, poznat i kao mialgični encefalomijelitis.
