Velika studija koja je trajala 37 godina otkrila je nešto o onima koji imaju tendenciju da ostanu budni do kasno: veća je verovatnoća da će preminuti u mlađoj dobi, ali zbog faktora rizika kao što su pušenje i pijenje alkohola, a ne zbog toga što kasno odlaze u krevet.
Za ovu studiju analizirani su podaci o 22.976 finskih odraslih blizanaca, od kojih je 42,9 odsto identifikovano kao “donekle večernji tipovi” ili “večernji tipovi”. Tehnički, to su tipovi ljudi određeni prema sklonosti ranijeg ili kasnijeg odlaska na spavanje, kao i prema tome kada su aktivniji – danju ili noću.
I prethodne studije su pokazale da “noćne ptice” imaju veći rizik od ranije smrtnosti i sklonost ka rizičnijem ponašanju. U novoj studiji, čini se da veća šansa za raniju smrt nije direktno povezana sa tipom ličnosti već sa drugim faktorima.
“Naši nalazi sugerišu da ranijem mortalitetu nimalo ne doprinosito što je neko ševa ili sova, ili je taj doprinos mali”, kaže Krister Hablin, istraživač sa Finskog instituta za zdravlje na radu.
Umesto toga, „povećan rizik od smrtnosti povezan sa jasnom ‘večernjom’ osobom izgleda da se uglavnom objašnjava većom sklonošću da puše duvan ili piju alkohol. To se poredi sa onima koji su očigledno ‘jutarnje’ osobe“, dodao je.
Nakon što su identifikovali tipove za učesnike studije 1981. godine, istraživači su ih pratili i 2018. godine, posmatrajući stope smrtnosti utvrđene na osnovu državnih registara.
Uzeti su u obzir faktori kao što su obrazovanje, telesna masa i navike spavanja, kao i to da li su ispitanici pušači i koliko često konzumiraju alkohol.
Do 2018. istraživači su otkrili da je umrlo 8.728 učesnika. Šansa da umru, bez obzira na to koji je uzrok, bila je devet procenata veća kod onih koji su se izjasnili kao definitivni (ne “donekle”) večernji tipovi (sove) u odnosu na one koji su bili definitivni jutarnji tipovi (ševe).
Međutim, nepušači u ovoj grupi noćnih ptica, koji takođe nisu mnogo pili, nisu bili u povećanom riziku od umiranja, bez obzira na uzrok. Tim je otkrio da su pušenje i pijenje alkohola (koji dovode do bolesti povezanih sa alkoholom, kao i trovanja alkoholom) dodatni činilac u uzroku ranije smrti.
Iako to što ste večernja osoba ne znači nužno i da imate loše navike spavanja, to dvoje često idu zajedno. Poremećaj sna može dovesti do brojnih mentalnih i fizičkih problema, a takođe je ranije bio povezivan sa zavisnostima – na primer, od nikotina ili alkohola.
“Postoji veza između rada cirkadijalnog sistema, jer nivo upotrebe alkohola i supstanci korelira sa sklonošću da se ostane budan kasnije noću”, pišu istraživači u objavljenom radu.
Za razliku od ranije studije koja je prethodila ovoj, tim nije otkrio nikakvo povećanje rizika od smrtnosti usled kardiovaskularnih bolesti.
Postoje neke razlike u uzorku populacije – prethodno istraživanje je uključivalo odrasle osobe u Velikoj Britaniji koje su uglavnom bile zdravije od prosečne populacije u toj zemlji, dok je u ovom uzorku bilo u skladu sa opštom populacijom.
Kao i uvek, detaljnije studije koje uključuju više ljudi iz više zemalja pomoći će da se ovaj odnos dodatno rasvetli. Međutim, čini se da nauka mora da uzme u obzir ne samo naše navike spavanja već i neke od životnih izbora zbog kojih je veća verovatnoća da će se desiti dodatni zdravstveni problemi.
Istraživanje je objavljeno u Chronobiology International.
