Nova studija podržava sve veći broj istraživanja koja sugerišu da naše biološko doba, koje se razlikuje od hronološkog uzrasta osobe, može biti reverzibilno i da su naša tela sposobna da preokrenu proces biološkog starenja.
Međunarodni tim naučnika otkrio je markere biološkog starenja, koji se, kako su otkrili, povećavaju nakon velikih i neplaniranih stresnih događaja kao što su velika operacija, trudnoća ili ozbiljna infekcija.
Otkrili su i da su se nakon oporavka od pomenutih stresora markeri vratili na početni nivo, piše portal Science Alert.
Usporavanje, da ne pominjemo preokret, efekata starenja je nešto kao nedosanjani san za medicinske i zdravstvene radnike.
Sve veće razumevanje prirodne fleksibilnosti DNK, kojoj ćelije dodaju ili uklanjaju hemijske oznake, istovremeno menjajući ekspresiju gena, jeste primamljiva oblast istraživanja za naučnike.
Epigenetske promene kao odraz izloženosti stresu
Ove takozvane epigenetske promene mogu odražavati izloženost osobe načinu života i faktorima životne sredine kao što su neuhranjenost, infekcija ili stres u detinjstvu ili kasnije u životu.
Epigenetika je naučna disciplina koja proučava uticaj spoljašnjih faktora na promenu i ekspresiju gena, odnosno bavi se time kada i pod kojim okolnostima će se aktivirati geni koji na kraju znače zdravlje ili bolest.
Epigenetske promene obeležavaju protok vremena i mogu se koristiti kao svojevrsni molekularni “sat” koji procenjuje biološku starost tkiva i organa u poređenju sa hronološkim godinama čoveka.
Biološka starost pojedinca može se proceniti i merenjem dužine telomera – zaštitnih kapa na krajevima hromozoma koji se skraćuju svaki put kada se ćelije podele.
Ranije studije koje su proučavale telomere pokazale su da, na primer, višestruke trudnoće mogu da učine da ćelije stare.
Kao deo istraživanja dugovečnosti, naučnici su obično istraživali načine da produže telomere kao sredstvo za produženje života kod životinja.
Fokusiranje na preokret biološkog procesa starenja
Ali u skorije vreme oni su se fokusirali na pronalaženje načina da se “premotaju” epigenetski satovi, odnosno da preokrenu proces biološkog starenja.
“Uprkos široko rasprostranjenom verovanju da je biološko doba barem donekle fleksibilno, stepen do kojeg biološko doba prolazi kroz reverzibilne promene tokom života i događaji koji pokreću takve promene ostaju uglavnom nepoznati“, rekao je molekularni biolog sa Harvardske medicinske škole Vadim Gladišev, koautor novih studija.
To ne znači da naučnici u prošlosti nisu naišli na iznenađujuće rezultate koji sugerišu da je biološko starenje reverzibilno, čak i kod ljudi.
Istraživanja pokazuju da se, uprkos teretu koji nerođeno dete nosi u majčinom telu, njene ćelije tokom trudnoće “podmlađuju“, izgledaju “mlađe“ nego što bi trebalo da budu prema hronološkom uzrastu.
Istraživači koji su sprovodili manje kliničko ispitivanje 2019. godine shvatili su da koktel od tri uobičajena leka može smanjiti biološku starost osobe za nekoliko godina.
U novoj studiji, naučnici su koristili više ‘epigenetskih satova’, i oni nam govore da tokom našeg odraslog života, u interakciji sa okolinom, akumuliramo promene u hemijskim oznakama u molekulu DNK.
Epigenetički satovi mere kako se biološko doba menja kao odgovor na stres, a studija je otkrila da „napadi“ starenja izazvanog stresom mogu biti samo privremeni
Jasan obrazac u studiji – izloženost stresu povećava biološku starost
“U našem istraživanju pojavio se jasan obrazac – izloženost pojedinca stresu povećala je njihovu biološku starost“, pišu istraživači u radu objavljenom u časopisu Cell Metabolism.
“Kada je smanjen stres i biološka starost je potpuno ili delimično vraćena. To je možda najjasnije pokazala naša analiza bioloških promena očekivanog životnog veka do kojih je došlo nakon težih hirurških intervencija“.
Uzorci krvi starijih pacijenata sa traumama koji su bili podvrgnuti hitnoj operaciji pokazali su povećanje markera biološke starosti, ali zanimljivo je da su se vratili na početne vrednosti nedelju dana nakon operacije.
Drugačija je bila situacija kod pacijenata koji su se odlučili na unapred dogovorenu operaciju. Naime, nije bilo znakova ubrzanog starenja.
S obzirom na to da je veoma teško pronaći trag među milionima ćelija koje zuje od aktivnosti, istraživači su uporedili više epigenetskih satova, ali zanimljivo je da neki od njih nisu otkrili nikakve promene.
Uprkos tome, naučnici veruju da njihova otkrića pokazuju da je telo u stanju da preokrene proces biološkog starenja.
Ističu da je jedno posmatrati fluktuacije u telesnim procesima, a sasvim drugo pokušati da ih terapeutski upotrebimo za preokretanje efekata starenja.
Telo je sposobno za mnoge neverovatne stvari koje moderna medicina jedva može da replicira, a mi još ne znamo da li ove kratkoročne promene u ćelijskom starenju imaju trajne ili vidljive efekte na zdravlje.
B92.
