Razvoj događaja, međutim, ne ide im naruku te pojedini analitičari ističu, kako su to slikovito objasnili, da NATO sve više srlja praveći nove geopolitičke potrese i talase, prenebregavajući činjenicu da se u daljini stvara cunami koji bi ga mogao poslati na morsko dno.
NATO je osnovan 4. aprila 1949. godine, u predvečerje hladnog rata. Iako se u osnivačkoj povelji Sovjetski Savez nigdje ne pominje eksplicitno, svima je bilo jasno da se iza fraza o “promociji stabilnosti i prosperitetu u oblasti sjevernog Atlantika” krije strah od navodne komunističke prijetnje sa istoka. Stvarne namjere zapadnih saveznika ogoljene su nakon što su 1954. godine odbili sovjetski prijedlog za ujedinjenje Njemačke, povlačenje stranih trupa i pristupanje SSSR-a Alijansi. Ta odluka je cementirala hladnoratovsku podjelu Evrope i podstakla Sovjete da godinu dana kasnije formiraju sopstveni vojni blok – Varšavski pakt. Iste godine Zapadna Njemačka je pristupila NATO-u.
Tokom hladnog rata ovaj vojni savez igrao je uglavnom pasivnu ulogu, a proširio se samo jednom – 1982. godine, kada je Španija postala članica. Međutim, kraj hladnog rata i raspad SSSR-a doveli su u pitanje svrhu postojanja NATO-a – pošto prijetnje sa istoka više nije bilo. Tada se postavilo pitanje, od čega će se ubuduće braniti pošto je period konfrontacije velikih sila konačno okončan. Mnogi su tada vjerovali da će Evropa i svijet prevazići blokovsku podjelu i formirati novu bezbjednosnu infrastrukturu – “Evropu kao zajednički dom”.
Lažna obećanja
SAD nisu bile raspoložene za tako nešto. U administraciji tadašnjeg američkog predsjednika Džordža Buša starijeg o tom scenariju se nikada ozbiljno nije ni razmišljalo. Opstanak NATO-a je tretiran kao jedina opcija, jer bi svaki drugi scenario ugrozio dominaciju Amerike i oduzeo joj iz ruku moćno oružje za sprovođenje političke i ekonomske hegemonije. Od tada pa do danas u talasima dolazi do širenja ovog saveza prema Rusiji.
Ključni istorijski trenutak desio se 1990. godine, kada je otvoreno pitanje ujedinjenja Nemačke, kao i širenje NATO-a na teritoriju nekadašnje DDR. Američki državni sekretar Džejms Bejker je tokom sastanka sa Gorbačovom 9. februara 1990. izrekao poznatu rečenicu da se, ako Sovjeti prihvate širenje NATO-a na Istočnu Njemačku, Alijansa neće širiti “ni inč na istok”.
Iako Bejkerovo obećanje nikada nije ozvaničeno na papiru, postoji dovoljno svjedoka da je ono ipak postojalo, a među njima je i tadašnji ambasador SAD u Moskvi Džek Metlok. Upravo je on početkom 2022. otkrio da je Buš Gorbačovu tokom samita na Malti obećao da “ukoliko SSSR dopusti državama istočne Evrope da same donose spoljnopolitičke odluke, SAD to neće zloupotrijebiti”. Metlok je tada takođe rekao da je ovo širenje na istok “najveća strateška greška od kraja hladnog rata”.
Ekspanzija
Obećanja američkih zvaničnika, međutim, očigledno nisu imala težinu, a u Vašingtonu su raspad SSSR-a posmatrali kao događaj kojim se brišu sve do tada preuzete obaveze. Uprkos protivljenju Rusije, Alijansa je ubrzo započela pregovore o članstvu sa Poljskom, Mađarskom i Češkom, koje su postale članice 1999. godine. Od tada pa do danas još 12 zemalja centralne i istočne Evrope i Balkanskog poluostrva pristupilo je ovoj vojnoj alijansi. Zadnje na tom spisku su Švedska i Finska. Broj članica je utrostručen. Sve ovo je dovelo do oživljavanja novog blokovskog pristupa bezbjednosti, stvarajući nove linije podjele.
U nedostatku neprijatelja nakon raspada SSSR-s NATO je u tom posthladnoratovskom periodu, da bi opstao kao organizacija, morao da redefiniše svoju ulogu. Pod uticajem SAD preuzeli su ulogu “svjetskog policajca” koji bi trebalo da “donese mir i stabilnost” u svijetu – ako je potrebno i bez odobrenja UN. Nažalost, to širenje demokratije rađeno je uglavnom bombama. Cilj – da se NATO pomjeri iz svoje ključne geografije u Evropi kako bi se lakše sproveli američki planovi za globalnu dominaciju na Bliskom istoku, a što je bilo praćeno nizom operacija promjene režima i otvorenih invazija. Ove vojne operacije van granica NATO saveza bile su jedna katastrofa za drugom – Avganistan, Irak…
Rusi i Kinezi
Ipak, prva operacija koju je NATO sproveo bila je ona tokom rata u BiH – iako je bila riječ o unutrašnjem sukobu države koja nije članica Alijanse. NATO je u početku sprovodio zabranu letova i embargo na uvoz oružja, ali je od 1994. počeo i sa direktnim udarima na položaje Vojske Republike Srpske.
Pet godina kasnije, svega nekoliko dana uoči 50. godišnjice osnivanja, Alijansa je započela svoju do tada najveću, ali i najkontroverzniju operaciju – bombardovanje SR Jugoslavije.
Iako za to nisu imale odobrenje Savjeta bezbjednosti UN, države članice tog navodno “odbrambenog saveza” započele su agresiju protiv jedne suverene države, čime su prekršene manje-više sve relevantne međunarodne povelje.
A onda je na red došla i Ukrajina. Iako zvanično nije u ratu sa Rusijom, NATO na sve načine želi da Rusiju baci na koljena, rasparča kao SSSR. Kada bi im kojim slučajem to pošlo za rukom, trebao bi im novi neprijatelj, a to bi mogla biti Kina.
Hipotetički gledajući, vjerovatno će u jednom trenutku i vanzemaljce optužiti da ugrožavaju NATO savez, jer bez neprijatelja ova vojna alijansa predvođena SAD ne može opstati. Zbog toga i dalje izazivaju i provociraju razne sukobe širom svijeta.
Izvor: Glas Srpske
