Na vrhu planina u južnim visoravnima Perua nalazi se čudo carstva Inka – Maču Pikču. Danas je citadela globalna turistička atrakcija i ikona pretkolonijalne latinoameričke istorije, ali je nekada bila kraljevska palata.
Međunarodni tim istraživača otkrio je neverovatnu genetičku raznolikost skrivenu u drevnim ostacima onih koji su nekada nazivali Maču Pikču – domom. Nalazi studije detaljno su opisani u časopisu Science Advances.
Carstvo Inka je nekada vladalo ogromnim prostranstvom od oko dva miliona kvadratnih kilometara, preko planinskog lanca Anda koji oduzima dah. Osnovao ga je 1438. prvi vladar Pačakuti Inka Jupanki, a vrhunac je dostigao 1533. godine, pre kolonizacije od strane Španaca.
U srcu carstva bio je glavni grad Kusko, a u blizini je bila Pačakutijeva veličanstvena palata, Maču Pikču.
Inke su sahranjivane u Kusku, a palatu je održavalo nekoliko stotina slugu koji su u njoj živeli cele godine. Ove sluge su sahranjivane na grobljima izvan zidina palate.
Nakon španske kolonizacije, znanje o Maču Pikčuu je izgubljeno za zapadni svet – da bi ga avanturisti ponovo otkrili početkom 20. veka.
Godine 1912, naučna ekspedicija sa Jejla je dokumentovala broj od 174 osobe sahranjene u Kusku. Ovi ukopi su često bili plitki grobovi, ili su bili skriveni ispod velikih gromada ili prirodnih stenovitih uzvišenja.
Iako su u mnogim grobovima nedostajali vredni zagrobni predmeti, ipak su otkriveni keramički artefakti zakopani pored nekih ljudi. Oni daju živopisnu sliku kulturne raznolikosti, sa stilovima iz primorskih i severnih regiona Perua, kao i iz visoravni Bolivije u blizini jezera Titikaka.
Ovo je bio prvi trag da je Maču Pikču privukao ljude iz svih krajeva carstva Inka. To sugeriše da su sluge koje su živele u Maču Pikčuu dolazile iz raznih mesta, donoseći keramiku iz svojih domovina.
Međutim, artefakti su takođe mogli završiti na tom području putem trgovine. Da bi saznali odakle su ti ljudi došli, naučnici su morali da analiziraju njihov DNK.
Nova otkrića iz DNK
Istraživači su sekvencirali drevni DNK iz ostataka 68 pojedinaca – 34 sahranjena u Maču Pikčuu i 34 sahranjena u Kusku. Koristeći datiranje ugljenikom, otkrili su da su neki od tih ljudi sahranjeni pre uspona Pačakutija i carstva Inka.
Zatim su uporedili njihov DNK sa DNK autohtonih naroda koji danas žive u Andima – kao i sa precima iz udaljenijih regiona Južne Amerike.
Naučnike je zanimalo da li su ljudi sahranjeni u Maču Pikčuu genetski slični onima koji su živeli u tom području od pre Pačakutijeve vladavine, ili su bili povezani sa precima iz udaljenijih krajeva.
Ako je ovo drugo tačno, mogli bismo sa sigurnošću da pretpostavimo da su oni (ili njihovi roditelji) došli u Maču Pikču iz dalekih zemalja.
Putovanje u ropski život
Od svih uzoraka DNK koji su analizirani, otkriveno je da 17 osoba ima poreklo iz jednog od testiranih udaljenih izvora – to uključuje sve regione peruanske obale i visoravni, kao i regione Amazona u Peruu, Ekvadoru i Kolumbiji.
Samo sedam sahranjenih osoba imalo je poreklo koje se može povezati sa prostorom južne visoravni Perua.
Preostalih 13 pojedinaca imalo je mešano poreklo, uključujući čak i genetički materijal iz Brazila i Paragvaja. Možda su bili potomci pojedinaca iz različitih zemalja koji su se sreli u Maču Pikčuu – ili bi mogli biti povezani sa još nepoznatim južnoameričkim precima.
Što se tiče bliskih porodičnih odnosa, otkriven je samo jedan par: majka i ćerka.
Zanimljivo je da su svi pojedinci sahranjeni zajedno na glavnom groblju, bez obzira na njihovo poreklo. To bi moglo da implicira da su smatrani jednakim po statusu.
Verovatno su ovi ljudi bili iz klase „izabranih žena“ koja se zove aklakona, i slične klase muškaraca zvane janakona. Pojedinci u ovim grupama su birani iz svojih domova u mladosti i trajno raspoređeni u državnu, aristokratsku ili versku službu, naveli su naučnici.
Po dolasku u Maču Pikču, proveli bi ostatak života služeći kraljevskom imanju. Iako ne znamo koliko je (ako je bilo) prinude bilo uključeno u proces ovih ljudi dolaskom u Maču Pikču, analize kostiju sugerišu da su živeli udobnim životom.
Mnogi su živeli do starosti i nisu pokazivali znake neuhranjenosti, bolesti ili povreda usled ratovanja ili teškog rada.
Ispitivanje ostataka pojedinaca iz Kuska pokazalo je manje raznolikosti nego kod onih nađenih u Maču Pikčuu.
Ovo je verovatno zato što je prostrano planinsko područje imalo dugu istoriju interakcija između različitih naroda pre uspona carstva Inka.
Nova otkrića daju zadivljujuću sliku Maču Pikčua kao istinskog žarišta raznolikosti unutar carskog carstva Inka – izdvajajući ga kao kulturni bogati centar.
