Iz Centralne banke BiH poručuju da je tokom 2022. godine ova banka uspješno održala monetarnu stabilnost zemlje i dala doprinos finansijskoj stabilnosti u BiH.
“Ukupni kapital i rezerve na kraju 2022. godine iznosili su 545,4 miliona KM. Kapital i rezerve su nastavili rast i u 2023. godini i na 31. maj 2023. godine premašili su iznos od 680 miliona KM”, naveli su iz CB BiH.
Struka kaže da je pozicija kapitala Centralne banke uvećana kao posljedica izmjene strukture ulaganja, jer je smanjen iznos ulaganja u obveznice, a povećan je iznos depozita i rasta kamatnih stopa. Sa druge strane upozoravaju na brojne probleme sa kojima se suočava finansijsko tržište i CB BiH.
Ekonomista Saša Stevanović pojašnjava za “Nezavisne novine” da su ulaganja u obveznice u inostranstvu sa 11,6 milijardi KM, koliko su iznosila u decembru 2021. godine, smanjena za čak pet milijardi KM. Sa druge strane, depoziti u bankama su, kaže, povećani sa 3,9 milijardi na 7,9 milijardi KM.
“S obzirom na to da je u tom periodu prosječna francuska i njemačka desetogodišnja obveznica povećana sa nula odsto na 2,8 odsto i sa nula odsto na 2,3 odsto, kapital CB je tada za prva četiri mjeseca umanjen za 200 miliona KM. Prošle godine ukupno je umanjen za 300 miliona. Ove godine je povećan i na nivou je kapitala koji je bio 2016. godine.
Tada su devizne rezerve iznosile deset milijardi KM, danas iznose 15,3 milijarde KM”, kaže Stevanović te dodaje:
“Prije smo sa 600 miliona kapitala branili KM u vrijednosti deset milijardi. Sada sa istim iznosom branimo 50 odsto više KM”, ističe on.
Prostor za dodatni finansijski razvoj Stevanović vidi i kada je u pitanju upravljanje deviznim rezervama.
“Moje lično mišljenje je da postoji značajan prostor za razvoj. Kao ekonomista koji pripada mlađoj generaciji žao mi je što se propuštaju obveznice po šest odsto na domaćem tržištu, a sredstva ulažu po efektivnoj stopi od 1-1,5 odsto u inostranstvu. Slikovito, na jednu milijardu KM složićemo se da je kamatna razlika od 4,5 odsto do pet odsto, pedeset miliona KM, odnosno kompletni kamatni prihod na sve devizne rezerve za prva tri mjeseca”, naglašava Stevanović, koji ne krije nezadovoljstvo činjenicom da ni nakon 25 godina BiH nema mogućnost da obavlja trgovinu domaćim obveznicama i tako razvija domaći sistem.
“Zbog čega nismo na iskustvu od prije 100 godina kada je CB Njemačke finansirala izgradnju auto-puta? Zbog čega se izlažemo većem riziku i manjem prinosu? Npr. ako je kod Evropske centralne banke trenutna kamatna stopa koja se plaća 3,25 odsto, parkirate novac i ništa ne radite, a iskustvo nas uči da ako je prosječno više od dvije trećine deviznih rezervi u investicionom dijelu, zbog čega na taj investicioni dio nemamo 300-400 miliona KM prihoda. To su neke stvari za otvorenu diskusiju”, smatra on.
“Često se kao argument navodi Karensi bord, odredba Zakona o Centralnoj banci BiH. Bez diranja Karensi borda, na tehničkom nivou, izmjene zakona bi to omogućile. Ili ćemo biti ubijeđeni da je 1,5 odsto bolje nego šest odsto i to pravdati većim rizikom, iako znamo da je prilikom poreskih prihoda prioritet strani dug i dug uopšte”, dodao je Stevanović.
S druge strane, ako se, kako kaže, sve posmatra kao čisto tehničko pitanje, svi rizici se mogu svesti na prihvatljivu mjeru.
“Jedna od mjera je da u ove operacije možemo usmjeriti samo trenutni nivo kapitala, koji danas, evo, iznosi četiri odsto ukupnih deviznih rezervi u prvom kvartalu”, zaključio je Stevanović.
