U velikoj reportaži koju donosi australski list The Sydney Morning Herald otkriva se koliko je slavljenje režima koji su podržavali nacisti i za vreme kog su ubijani Srbi, Jevreji i Romi između 1941. i 1945. uvreženo u ključnim institucijama australijske hrvatske zajednice.
Procenjuje se, uz velike rezerve, da je za vreme režima ubijeno 500.000 ljudi, a istoričari smatraju da je počinjen genocid, piše SMH.
Hrvatska ambasadorka u Australiji Beti Pavelić izjavila je na upit lista da u društvu nema mesta za ‘veličanje totalitarnih režima, ekstremizma ili netolerancije‘.
Slavljenje fašizma toliko je otvoreno da su se na jednoj veb stranici sa sedištem u Sidneju prodavali privesci za ključeve s ustaškom tematikom, ali i majice, kape i nalepnice. Prodavale su se i fotografije s likom vođe ustaškog pokreta Ante Pavelića, bliskog saveznika Adolfa Hitlera. Na drugoj veb stranici, sa sedištem u Melburnu, prodaju se ustaške zastave.
Australijski list piše da su 10. aprila, šestorica muškaraca snimljena u fudbalskom klubu Melburn Najts kako fašistički salutiraju dok pevaju pesmu kojom se veličaju ustaše. “Boj se bije, ustaški se barjak vije. Za slobodu i za dom, hrvatski dom”, pevali su uz fašistički pozdrav.
U drugom videozapisu grupa je podigla hrvatsku zastavu na istom događanju kako bi proslavili 10. aprila, godišnjicu osnivanja Nezavisne Države Hrvatske. Glavni akter snimka poručio je: “Ovaj dan je nezaboravan. Hrvatsi će ga zauvek pamtiti”.
Jedan od prisutnih bio je odeven u crno dok je nosio hrvatsku vojnu zastavu na kojoj je bio ispisan slogan ‘Za dom spremni‘, što predstavlja sramotni ustaški pozdrav. Sydney Morning Herald ističe da se za korištenje slogana koji su koristile ustaše u Republici Hrvatskoj mogu dobiti novčane kazne.
Pave Jusup, predsednik fudbalskog kluba Melburne Najts, na društvenim mrežama ima profilnu sliku na kojoj je istakao ustašku zastavu. Istraživanjem je takođe utvrđeno da je amaterska fudbalska ekipa u Melburnu, St Albans Vukovar, do pre nekoliko godina igrala u dresu na kom je bio ustaški U simbol, piše SMH.
St. Albans Vukovar je odbio komentarisati zašto su nosili ustaški simbol na dresovima, ali su istakli da to više ne čine. Australijanci podsećaju kako se 10. aprila otvoreno oglašava u lokalnom listu Croatian Herald, uz podizanje zastave i proslave u klubovima širom Australije.
Hrvatski klub Bosna na zapadu Sidneja istakao je ustašku zastavu na zgradi i proslavio godišnjice osnivanja NDH prodajom ustaške memorabilije na svojim zabavama. Čelnik kluba Adam Glavaš nije se odazvao na upit lista da komentariše napise.
Neskriveno slavljenje fašističke prošlosti, pri čemu hrvatski klubovi u Sidneju i Melburnu često u svojim prostorijama ističu portrete ili u jednom slučaju čak i bistu ustaškog diktatora Ante Pavelića, postavlja se pitanje na koji način bi Australija na državnoj i saveznoj ravni trebala zabraniti proslave nacizma i fašizma. Među onima koji slave 10. aprila puno je ljudi koji smatraju da se ne radi o fašizmu nego o proslavi hrvatske nezavisnosti.
Predstavnici jevrejske zajednice u Australiji žele da se vlasti odlučnije obračunaju s nacističkim simbolima. Širom Australije na snazi su različiti zakoni, u zavisnosti od države. Naprimer, u Novom Južnom Velsu sudovima je dopušteno diskrecijsko pravo da definišu šta je nacistički simbol. Zakoni u Viktoriji su najstroži i zabranjuju ograničen broj nacističkih simbola mržnje.
Država Viktorija također planira zabraniti fašistički pozdrav.
“Uznemire me vesti o širenju ustaških i drugih fašističkih simbola. Ustaše su bili pomoćnici nacista, odgovorni za ubojstva stotina hiljada ljudi, uključujući jevrejsku zajednicu u Hrvatskoj tokom Drugog svetskog rata, rekao je šef Veća jevrejske zajednice Viktorije Daniel Ajon.
Ajon je poručio da bi fudbalski čelnici trebalo da učine više kako bi sprečili isticanje fašističkih simbola na utakmicama.
“Nemoguće je zabraniti svaki simbol terorizma i genocida, ali to ne daje pravo pojedincima da ih koriste”, rekao je.
Australijski nogometni savez nije želeo da komentariše natpise o proslavi 10. aprila u klubu Melburn Najts jer to nije bio događaj povezan s fudbalom. Sydney Morning Herald ističe da su hrvatski simboli fašizma daleko manje poznati od simbola nacističke Nemačke.
Podsećaju kako je, prema navodima Memorijalnog centra Jad Vašem, 500.000 Srba ubijeno ‘najgorim sadističkim metodama‘, dok je još 250.000 ljudi proterano. Dodatnih 200.000 Srba bilo je prisiljeno da prihvati katoličku veru. Takođe navode da je više od 30.000 Jevreja stradalo tokom rata.
List ističe kako se podaci razlikuju, u zavisnosti od izvora. Dalje pišu kako su ustaše bile poznate po brutalnosti, pa su čak držale i koncentracioni logor za decu. Ambasadorka Hrvatske u Australiji Beti Pavelić istakla je da je Hrvatska nedavno značajno povećala kazne za širenje dezinformacija koje mogu potaknuti mržnju ili strah.
“Čvrsto verujemo da je dužnost svih osigurati da dezinformacije, veličanje i isticanje totalitarnih ideologija i njihovih simbola ne zažive u modernom društvu. Moramo nastojati da ne ocrnimo čitave zajednice koje marljivo rade, poštuju zakone na temelju neprihvatljivih stavova ponašanja malih grupa pojedinaca”.
Sydney Morning Herald piše da se slavljenje fašizma u australijskoj zajednici Hrvata u zadnje vrijeme rasplamsalo. Navijači nogometnog kluba Sydney United salutirali su fašističkim pozdravom 2022., a trojica muškaraca su optužena po zakonima Novog Južnog Velsa. Izjasnili su se da nisu krivi.
Navijači Sidnej junajteda i ranije su se fotografirali ispred nacističkih zastava i pozdravljali fašističkim salutiranjem. List podseća da je Australija, uz Kanadu, Španjiu, Argentinu i SAD, bila posleratno utočište za ljude koji su bežali iz komunističke Jugoslavije s ustaškim vezama, uključujući i ratne zločince.
List je razgovarao s Markom Aronsom, novinarom i piscem koji od 1970-tih godina istražuje kako je Australija u posleratnom razdoblju prihvatila fašističke zločince iz Evrope.
On je istakao kako je hrvatska zajednica neobična među grupama migranata jer je zadržala snažan politički identitet kroz generacije, dok su, kako tvrdi, među drugim pripadnicima evropske dijaspore koji su imali istorijske veze s fašizmom takva stajališta gotovo izumrla.
“Ustaška imigracija je ta koja je održavala plamen na životu, da tako kažem. Mislim da je važno reći da se radi samo o dijelu australske hrvatske zajednice, da većina Hrvata u Australiji kao temelj Hrvatske smatra 1991. godinu”, rekao je.
Ustaše symbolism and ideology still prominent in Cro comunity in Australia.#FarRight https://t.co/fIyV8NjuSp pic.twitter.com/gRlpiCLwHl
— Ivan Roško (@ivan_rosko) June 11, 2023
Prema popisu stanovništva iz 2021., u Australiji je bilo 164.362 ljudi koji su tvrdili da su hrvatskog porekla. Arons tvrdi da još uvek postoji koherentna organizacija koja omogućuje onima s ustaškim stavovima da dominiraju fudbalskim i kulturnim klubovima u Australiji.
“Oslanja se na neznanje, ali i politiku, naročito konzervativnu, koja zatvara oči pred ustaškim elementom u australijskoj zajednici. Da još uvek postoji glavna frakcija nemačke zajednice u Australiji koja poštuje Adolfa Hitlera i opravdava pokolj Jevreja, Roma, došlo bi do pobune na svim nivoima društva”.
List je razgovarao s nizom australijskih Hrvata koji su bili zgroženi stavovima nekih ljudi iz njihove zajednice. Niko nije želeo da istupiti u javnosti jer ne žele da osete posledice.
“Nalazimo se u vremenskom raskoraku. Kod mlađih generacija nacionalizam je sve snažniji, što se često oslikava preko fudbala. To jako obeshrabruje. Čovek bi se ponadao da će nekoliko generacija kasnije ultranacionalizam izumreti. Budući da su toliko odvojeni od Hrvatske, osećaju potrebu pripadnost izraziti na takav način, preko ultranacionalizma. Osećaju se kao varalice”, rekao je.
