Irački zvaničnici upozoravaju na potrebu spašavanja i restauracije spomenika kolijevke civilizacije, dok drevni irački gradovi na jugu zemlje, stari hiljadama godina, zbog erozije izazvane klimatskim promenama, prete da nestanu.
Oštro i suvo vreme utiče na povećanu slanost tla i oštećuje istorijske spomenike u ostacima gradova poput Ura, rodnog mesta biblijskog proroka Avrama, kao i Vavilona, nekada veličanstvene prestonice carstava.
Peskovite dine uzrokuju propadanje severne strane veličanstvenog zigurata u Uru, ogromnog terasasto-piramidalnog hrama koji je pre više od 4000 godina bio posvećen bogu Meseca, Nani. Ta drevna sumerska, babilonska i asirska građevina, koja je služila kao versko i naučno središte, izgrađena je od opeke.
“Kombinacija vetra i peskovitih dina rezultira erozijom severnih delova građevine”, kaže Abdulah Nasralah, arheolog iz Odeljenja za starine u provinciji Di Kuar, gde se nalazi Ur.
So nagriza drevnu opeku od blata
Svetilište, koje je UNESCO uvrstio na listu svetske baštine, i dalje je jedan od najbolje očuvanih primera drevne mezopotamske arhitekture, nudeći uvid u verske prakse i svete rituale Sumerskog carstva u kojem je raskošno živela jedna od prvih svetskih civilizacija.
“Dok je treći sloj zigurata već istrošen zbog vremenskih uslova i klimatskih promena, sada erozija počinje negativno da utiče i na drugi sloj”, rekao je Nasrallah.
Nedaleko od svetilišta, naslage soli nagrizaju cigle od blata Kraljevskog groblja u Uru, koje je dvadesetih godina prošlog veka otkrio britanski arheolog Sir Leonard Woolley, a sada im preti i opasnost od urušavanja.
“Ove naslage soli pojavile su se zbog globalnog zagrevanja i klimatskih promena, što je rezultovalo uništenjem važnih delova groblja”, rekao je dr Kazem Hassoun, inspektor u odeljenju za starine u Dhi Qaru.
“Na kraju će naslage dovesti do potpunog urušavanja cigli od blata od kojih je groblje izgrađeno”, upozorava Hassoun.
I Irak se, kao i veliki deo sveta, suočava sa porastom temperatura i dugim sušama koje su povećale nivo slanosti na jugu zemlje, gde se spajaju moćne reke Tigar i Eufrat dok teku ka Persijskom zalivu.
U opasnosti i arheološka nalazišta VaVilona
Niže uz Eufrat ugrožena su i arheološka nalazišta drevnog Vavilona. Hitno im je potrebna obnova, ali problem, kao i obično, leži u nedostatku finansijskih sredstava, rekao je za Reuters dr Montaser al-Hasnavi, direktor u iračkom Ministarstvu kulture i turizma.
Zemlja već decenijama prolazi kroz brojne ratove koji su ugrozili njene istorijske strukture – od rata s Iranom osamdesetih, preko Zalivskog rata početkom devedesetih, invazije koju su 2003. predvodile Sjedinjene Države, pa do pobunjeničkog nasilja i uspona i pada Islamske države.
Najnoviji izazov za Irak predstavljaju klimatske promene koje menjaju čitav ekosistem zemlje. One ne ugrožavaju samo poljoprivrednu budućnost zemlje, već i njen istorijski pečat.
Visoka razina slanosti u VaVilonu ugrožava materijale drevnih građevina od gline, na kojima su i dalje vidljivi bogati crteži Sumerana.
Materijali su dobijani direktno iz tla koje je u to vreme imalo manju slanost. To ih je verovatno činilo manje osetljivim na klimatske promene, ali neadekvatni načini obnove u ranijim decenijama već su narušili stare građevinske strukture, pojasnio je Hasnavi.
Dodaje da bi, zbog sve veće slanosti, takvu manjkavu obnovu trebalo što hitnije popraviti i obaviti potrebne restauratorske radove.
Hasnavi ističe da je “problem saliniteta sve veći i kada su u pitanju površinske i podzemne vode”, što će, prema njegovom mišljenju, vrlo skoro “rezultirati uništenjem brojnih manjih gradova koji se nalaze pod zemljom”.
