Stanje inzulinske rezistencije, metaboličkog sindroma i dijabetes melitusa tip 2često nastaje kao posljedica loših navika u ishrani
Pišu: dr Blaženko Vuković, endokrinolog mr. sc. med i Maja Tubić Banović mr ph.
specijalista nutricionizma
Dijabetes (diabetes mellitus), u narodu poznatiji i kao šećerna bolest, jeste hronična
bolest metabolizma kada tijelo ne može regulisati hronično povišenu koncentraciju
šećera, odnosno glukoze u krvi. Ovo je često bolest bez simptoma i u velikom broju
slučajeva se otkriva slučajno. Smatra se da je više od 30% osoba sa dijabetesom tip 2
i dalje neotkriveno.
Tip 2: Najvažniju ulogu u nastanku dijabetesa tip 2 (DM2) imaju faktori koji se stiču
tokom života, od kojih je najznačajnija prekomjerna tjelesna masa. Dramatičan porast
incidencije gojaznosti prati i povećanje incidencije dijabetesa ovog tipa. Drugi faktori
koji imaju ulogu u nastanku ovog oboljenja su i porodična istorija, ishrana, starost
pacijenta, manjak fizičke aktivnosti i uopšteno stil života. Neki od klasičnih
simptoma bolesti su pojačana žeđ, učestalo mokrenje i stalna glad.
Dijabetes tip 2 je karakterisan povišenim rizikom za makro i mikrovaskularne
komplikacije, odnosno komplikacije na velikim i malim krvnim sudovima. Najčešću
neurološku komplikaciju predstavlja dijabetička neuropatija koja se javlja već u prvoj
godini trajanja DM2, a dovodi do postepenog gubitka integriteta najdužih nervnih
vlakana, sa simptomima koji počinju u prstima i stopalima. Pacijenti simptome
najčešće opisuju kao bol, žarenje, trnjenje, osjećaj bockanja i nelagodu, uz česte
grčeve. Dijabetička polineuropatija je usko vezana za gubitak osjećaja u nogama, a u
kombinaciji sa angiopatijom (komplikacijama na krvnim sudovima) značajno
povećava rizik za razvoj dijabetičkog stopala koje često završava sa gangrenom i
konačno amputacijom.
Sami simptomi neuropatije značajno smanjuju funkcionalnu sposobnost pacijenta kao
i kvalitet života. U terapiji bolne polineuropatije koriste se lijekovi poput
antidepresiva, kao i drugi lijekovi za neuropatsku bol. Veoma značajno mjesto u
liječenju dijabetičke polineuropatije zauzima alfa-lipoinska kiselina (ALA) koja
značajno umanjuje simptome polineuropatije. Ova kiselina predstavlja moćan
antioksidans s potencijalom da umanji oksidativni stres, poboljša osnovnu
patofiziologiju neuropatije i smanji bol, te osjećaj „mravinjanja“, peckanja i
utrnulosti. Alfa-lipoinska kiselina može da se koristi u vidu infuzije ili oralno u
obliku kapsula, tableta i drugih peroralnih oblika. Najčešće korištena doza u tretmanu
dijabetesne polineuropatije je 600mg. U kliničkoj praksi pokazano je da je alfa-
lipoinsku kiselinu najbolje koristiti u periodu prije pojave samih simptoma, najmanje
tri mjeseca godišnje u cilju prevencije ispoljavanja simptoma dijabetičke
polineuropatije.
Foodless food: Stanje inzulinske rezistencije (IR), metaboličkog sindroma i dijabetes
melitusa tip 2 nastaje često kao posljedica loših navika u ishrani. Ishrana koja dovodi
do nastanka inzulinske rezistencije je bogata takozvanom “foodless food“, odnosno
hranom koja to nije. Tako dolazi do apsurdne situacije u kojoj osoba jede, ima višak
tjelesne mase, dok je tijelo u stvari izgladnjelo. Zbog toga je, ukoliko se problem želi
riješiti u osnovi, korigovanje ishrane neophodno. Korekcija ishrane znači promjenu
cjeloživotnih navika. To nije dijeta na kratki vremenski rok, već korijenite promjene
navika i usvajanje novih. Ovaj proces nikada nije jednostavan, brz i statičan, jer se
vremenom mijenja i nadograđuje. Primarno je potrebno iz ishrane izbaciti rafinisane
ugljene hidrate, odnosno bijeli šećer, bijelo brašno, rižu, kao i sve proizvode koji ih
sadrže. Namirnice kao što su su krompir, cvekla, mrkva i ostalo gomoljasto i
korijenasto povrće, prirodno sadrže veliku količinu skroba koji kuhanjem ili
pečenjem prelazi u jednostavnije ugljene hidrate, i zbog toga dovodi do, nepoželjnog,
naglog skoka šećera i inzulina u krvi. Ukoliko se ove namirnice jedu termički
obrađene, treba paziti na njihovu količinu i kombinaciju u obroku, međutim svježa
cvekla ili mrkva mogu da se jedu, ne prateći količinu.
Svako ko se prvi put susretne sa IR i DM2 i nakon što pročita prethodne smjernice
reaguje u najmanju ruku zabrinuto: „Šta ću onda uopšte da jedem? “Najbolji savjet
koji možete da slijedite je da se fokus prebaci sa „onog što treba izbaciti“, na šta „ono
sto treba ubaciti“ u ishranu. Čak i sa dijagnozom IR ili DM2 dozvoljeno je i moguće
je jesti sve, samo je pitanje u kojoj mjeri i u kojoj kombinaciji. Uvijek i svugdje je
bitna mjera.
Potpunije odgovore o dijabetesu, faktorima rizika, suplementaciji i pravilnoj ishrani
možete pronaći u brošuri „Suplementacija i ishrana pacijenata sa inzulinskom
rezistencijom, metaboličkim sindromom i dijabetes melitusom“ autora dr
Blaženko Vuković, endokrinolog mr. sc. Med i mr ph. specijalista nutricionizma,
Maja Tubić Banović. Brošura je namijenjena svim osobama koje već imaju dijabetes
melitus, inzulinsku rezistenciju ili metabolički sindrom, kao i onima koji su u riziku
od nastanka istih.
Alfa-lipoinsku kiselinu možete pronaći na www.svakodobro.ba.
