Napredovanje digitalnog svijeta, koje se dešava iz dana u dan, dovodi do povećanja broja djece oboljele od digitalnog autizma – ekranizma ili pseudoautizma.
Potvrdila je to za “Nezavisne novine” Suzana Kuzmanović, logoped u Centru za zaštitu mentalnog zdravlja Doma zdravlja Banjaluka, i napomenula da, ukoliko se roditelji jave na vrijeme stručnom timu, moguće je uz potpuno isključivanje ekrana dijete vratiti na put urednog psihomotornog razvoja.
“Zato je jako važno da se roditelji što ranije jave stručnom timu radi pravovremenog uključivanja djeteta u tretman. Neki od osnovnih simptoma ekranizma kod djece su nezainteresovanost za dvosmjernu verbalnu komunikaciju, bez kontakta pogledom i kada nema adekvatne emocionalne reakcije i bez pokaznog gesta”, objašnjava Kuzmanovićeva i dodaje da je osnovna vrsta terapije uklanjanje svih vrsta ekrana i uključivanje djeteta u logopedski tretman.
“Posljedice su jako loše jer vremenom pseudoautizam zbog velikog stepena ovisnosti vodi u pravi autizam. U radu se susrećemo sa time da se bebe od četiri-pet mjeseci izlažu ekranu da bi lakše prihvatile uvođenje čvrste hrane kao i da dijete bude mirno na javnim mjestima, da se uspava i slično. Dijete do petog mjeseca ima uredan prelingvalni razvoj govora, ali zbog izloženosti ekranu izostane lingvalna faza”, kaže ona i napominje da djecu do druge godine života ne treba uopšte izlagati ekranu.
“To podrazumijeva televizor, računar, tablet, telefon. Ukoliko roditelji primijete da izostaje prva riječ sa oko 12 mjeseci ili prva rečenica sa oko 18 mjeseci, treba da se jave logopedu”, smatra Kuzmanovićeva.
Da je sve više djece koja se uključuju u defektološko-logopedske tretmane, što je posljedica prekomjerne upotrebe ekrana, koja zahtijeva i edukaciju roditelja, potvrdila je za “Nezavisne novine” Vesna Savić, defektolog- logoped u DZ Zvornik.
“Kako je računarska tehnologija ušla u svet dečjih igara, primećuje se da deca mnogo vremena provode u zatvorenom prostoru, ne igraju se vani dovoljno sa vršnjacima i porodicom, što utiče na socio-emocionalni razvoj deteta kao i na druge razvojne veštine. Život u današnjem vremenu je ubrzan, malo je vremena za porodicu, prijatelje, decu, što je dovelo do toga da se zaborave igre od prije dvadesetak godina, lastiš, igra klikerima, kada su deca provodila više vremena vani i prirodno razvijala motoričke sposobnosti”, kaže Savićeva i napominje da rano djetinjstvo predstavlja temelj za život svakog čovjeka.
“Iz tog razloga neophodno je istaći da su brojna istraživanja utvrdila da se razvoj deteta odvija najbrže u prve tri godine života i da je detetu u tom periodu važno pružiti što više pažnje i adekvatno ga stimulisati. Prilike propuštene u tom razdoblju teško se nadoknađuju, te iz tog razloga zahtevaju podizanje svesti roditelja ili staratelja dece o značaju prevencije, rane dijagnostike i blagovremene intervencije javljanjem određenom profilu stručnjaka. Pored edukacije roditelja ili staratelja neophodno je unaprediti znanja i veštine zdravstvenih radnika i saradnika koji obavljaju sistematske preglede u najranijem uzrastu deteta”, kaže Savićeva.
Prema njenim riječima, danas prednost imaju tehnologija i moderne igrice i djeca mnogo vremena provode pred ekranima bez interakcije sa roditeljima.
“To je na neki način za roditelje i ‘najbezbednije’ da im se deca ne bi povredila. Tako roditelji upadaju u zamku i ne primećuju prve simptome odstupanja u razvojnim veštinama u odnosu na standardne norme, kao što su odsustvo kontakta pogledom, neadekvatno razvijaju samostalnost, samopouzdanje, samobrigu, socijalizaciju, slušnu i vidnu pažnju i niz drugih simptoma sličnih pervazivnim poremećajima. Ukoliko se primete navedeni simptomi, poželjno je dete opservirati od strane stručnjaka, te uključiti u tretman i zajedno sa roditeljima izraditi individualni plan i program za dete”, rekla je Savićeva.
Istakla je da je poželjno akcenat staviti na prevenciju kao i na edukaciju roditelja koji mogu doći na konsultaciju kod logopeda i bez djeteta kako bi se upoznali sa parametrima tipičnog razvoja.
“Zamolila bih sve roditelje da ne uvode ekrane rano u život svoje dece, posebno pre osamnaestog meseca života. Mlađa deca bi trebalo da istražuju svoju okolinu tako što dodiruju stvari i kreću se, kao i da se uključe u društvenu interakciju sa odraslima kako bi razvili kognitivne, socio-emocionalne, motoričke i jezičke veštine. Posle treće godine mogu gledati sadržaje obrazovnog karaktera u skladu sa uzrastom i u prisustvu odrasle osobe koja će pomoći detetu da razume šta gleda. Ukoliko dete provede pred ekranom 15 minuta, poželjno je da vani provede 30 minuta ili duplo vani u odnosu na vreme provedeno pred ekranom. Poželjno je da upotreba ekrana bude ograničena s obzirom na to da prekomerna upotreba ekrana može dovesti ne samo do odstupanja u govorno-jezičkom razvoju deteta, već i do tantruma ili intenzivnih izliva besa kod male dece, i javlja se mnogo sličnih simptoma kao i kod dece kod koje je dijagnostikovan pervezivni poremećaj (npr. autizam) tako da roditelji postaju zbunjeni i neophodna je edukacija”, zaključila je Savićeva za “Nezavisne novine”.
