Avarsko naselja Gamsutlj, koje se nalazi u Dagestanu, na samom severu planine Kavkaz, smatra se jednim od najfascinantnijih istorijskih lokaliteta Rusije. Zbog svoje neverovatne sličnosti sa peruanskim svetim gradom Inka, ono je u narodu dobilo i naziv “ruski Maču Pikču”, a njegova istorija nije ništa manje zanimljiva od istorije prekookeanskog imenjaka.
Dve verzije nastanka Gamsutlja
Iz kog perioda datira Gamsutlj se ne zna sa sigurnošću. Lokalno stanovništvo je mišljenja da je u pitanju razdoblje od pre 1.600 godina, dok istoričari pretpostavljaju da bi on mogao biti star i više od dva milenijuma. O tome svedoči i nadgrobna ploča koju su arheolozi pronašli u blizini, na kojoj je staroiranskim pismom bili ispisani natpisi.
Još jedna nepoznanica jeste i kako je i zahvaljujući kome on nastao, ali postoje dve verzije koje istoričari priznaju. Prema jednoj od njih osnovali su ga avarski hanovi, nadenuvši mu naziv koji na njihovom jeziku znači “u podnožju hanske tvrđave”. Prema drugoj – Gamsutlj je bio mesto na koje su se dovodili prestupnici na služenje predviđene zatvorske kazne.
Bilo kako bilo, naselje se kroz vekove razvijalo sve više, ali je izgradnja kuća predstavljala veliki problem. Zemljište je bilo toliko neravno da je jedina opcija bila da se kuća ukleše u stenu, a nedostatak materijala se odrazio na kvalitet gradnje. Prvi pljusak bi odneo slamu i zemlju kojima su se prekrivali krovovi, pa bi narod morao svaki put iznova i iznova da ih popravlja.
Gamsutlj – naselje koje je preživelo sve, ali ne i zub vremena
Od svog nastanka pa do danas, Gamsutlj je preživeo svašta: i Avare i druge narode i elementarne nepogode i glad i koleru. Jedino što nije uspeo da preživi jeste zub vremena. Sve do druge polovine 20. veka naselje je bilo “živo” – imalo je svoje obdanište, školu, prodavnicu, i bolnicu. Međutim, sa vremenom Gamsutlj je počeo da pusti, premda su mladi napuštali rodno mesto u potrazi za boljim životom.
Oni stariji, koji su čitav život proveli tu, svoju domovinu nisu napustili, kako zbog uspomena, tako i zbog činjenice da u velikom gradu teško da bi mogli imati mir koji su imali tu. Ali ih je svake godine bivalo sve manje. Početkom 2010. godine, u naselju je ostalo svega 10 stanovnika, a već 2015. je Gamsutlj ostao potpuno prazan. Uzbzo su naselje ponovo “otkrili” ljubitelji nesvakidašnjih putovanja, udahnuvši mu novi život.
Tako je Gamsutlj postao jedna od najpopularnijih znamenitosti Dagestana. Estetika napuštenog naselja okruženog kamenitim predelima i nepreglednim planinskim vrhovima evo već skoro čitavu deceniju privlači veliki broj turista. Na pustolovinama im društvo prave turistički vodiči iz okolnih sela, a Gamsutlj nastavlja da živi u njihovim pričama i sećanjima posetilaca.
RTbalkan.
