Svetska zdravstvena organizacija (SZO), izrazila je zabrinutost jer je nedavno širenje virusa među nekoliko vrsta sisara, uključujući domaća goveda u SAD, povećalo rizik od prenošenja na ljude.
Krave i koze, naime, pridružile su se listi zahvaćenih vrsta još prošlog meseca — što je iznenađujući razvoj za stručnjake, jer se smatralo da nisu podložni ovoj vrsti gripa.
Zaražena je i jedna osoba u Teksasu, a američke vlasti su saopštile da se ona oporavlja. Ona se zarazila ptičjim gripom tokom izlaganja mlečnim govedima, sa 16 stada u šest država, a nakon što su se se ona zarazila od divljih ptica.
Naučnici, prema pisanju Gardijana, strahuju da je ova influenca najverovatnije krivac za epidemije u budućnosti. Međunarodna studija koja biti trebalo da bude objavljena sledeće nedelje, otkiva da 57 virusologa i epidemiologa veruje da će sledeću pandemiju izazvati neki soj ptičjeg gripa.
Uverenje da je grip najveća pandemijska pretnja zasnovano je na dugoročnom istraživanju koje pokazuje da taj virus stalno evoluira i mutira, kaže Džon Salmanton-Garsija sa Univerziteta u Kelnu.
“Svake zime je sezona gripa. Mogli bismo da ih objasnimo kao male pandemije. One su manje ili više kontrolisane jer različiti sojevi koji ih izazivaju nisu dovoljno virulentni, ali to neće uvek biti tako”, objašnjava Salmanton-Garsija.
Širenje ptičjeg gripa počelo je 2020. godine i dovelo je do milionskih smrti ili ubijanja živine, ali i uginuća miliona divljih ptica. Virus se proširio i na sisare, uključujući stoku. Takvi slučajevi su primećeni u 12 američkih država, zbog čega se strahuje od širenja na ljude.
Naime, što više vrsta sisara virus uspe da zarazi, to ima više šansi da evoluira u soj opasan po ljude.
Kakva je trenutna situacija u Srbiji
U Upravi za veterinu Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede kažu za “Blic” da u našoj zemlji trenutno nema aktivnih žarišta ptičjeg gripa, odnosno avijarne influence.
“U Srbiji se epizootiološka situacija u odnosu na Evropu može smatrati stabilnom u poslednjih nekoliko godina. Sva žarišta registrovana u 2023. godini su odjavljena i trenutno nema aktivnih žarišta avijarne influence u zemlji, a u 2024.godini nije do sada zabeležen nijedan pozitivan slučaj ptičjeg gripa u Srbiji”, kažu za “Blic” u Upravi za veterinu.
Objašnjavaju da u našoj zemlji do sada nije zabeležen nijedan slučaj ovog gripa kod živine na komercijalnim farmama.
“Uzrok pojave bolesti je poticao od prisustva divljeg soja virusa, odnosno njegovog širenja u neposrednom okruženju”, navode u Upravi za veterinu.
Napominju da se zbog avijarne influence stalne kontrole.
“U okviru zaraženih i ugroženih područja proglašenih Rešenjem u skladu sa posebnim propisima, sprovode se propisane mere. One, između ostalog, obuhvataju neškodljivo uklanjanje živine odnosno ptica na zaraženim gazdinstvima, popis i zdravstveni nadzor živine na svim gazdinstvima i farmama u okviru ovih područja, kao i određene restriktivne mere u vidu privremene zabrane ili ograničenja prometa živine i ptica, jaja, mesa od živine i proizvoda živinskog porekla.”
“Na vodenim staništima kao potencijalno ugroženim područjima, kontinuirano se vrši kontrola zdravstvenog stanja i dijagnostička ispitivanja kroz motrenje divljih ptica na njihovim staništima u okviru monitoringa na avijarnu influencu”, navode u ovoj Upravi.
Virus najčešće prenose divlje ptice
Podsećaju da se virus ptičjeg gripa najčešće prenosi preko divljih ptica, od kojih pojedine vrste mogu biti nosioci (rezervoari) bez vidljivih simptoma. To je naročito u zimskim mesecima, odnosno u periodu intenzivne migracije.
S obzirom na to, stepen rizika od širenja ptičjeg gripa nije moguće proceniti, a sa druge strane, zbog nepredvidivosti prenošenja virusa ne može se isključiti.
“Od suštinskog je značaja da se zbog izuzetne patogenosti virusa, koji se odlikuje velikom stopom oboljevanja i smrtnosti, i koji može da izazove velike štete u živinarskoj proizvodnji, zbog ozbiljnosti pretnje od pojave novih žarišta, sve relevantne strukture aktivno uključe u aktivnosti sprečavanja širenja bolesti. Stanovništvo i vlasnici živine se redovno obaveštavaju o pojavi i simptomima bolesti ptičjeg gripa putem medija, i drugih sredstava informisanja, kao i kako treba da postupaju u slučaju da primete promenu zdravstvenog stanja kod živine ili ptica koje je praćeno povećanim uginućima”, kažu u Upravi za veterinu.
Virusolog i mikrobiolog Milanko Šekler, objašnjava za “Blic” da se ovaj virus na sisarima pojavio krajem 2022. godine na morskim sisarima u Južnoj Americi.
Napominje da su, na sreću, usled mutacija koje se nalazile na tom virusu samo dve osobe su obolele, jedna devojčica na Ekvadoru i jedan muškarac u Čileu.
“Od ovog tipa virusa mogu da obole samo sisari koji jedu leševe drugih sisara, a to ljudi ne rade. Takođe do oboljevanja ne može da dođe direktno sa obolele ptice na sisara, jer nema mutacija ptičjeg gripa koje omogućavaju prenošenje sa sisara na sisara”, objašnjava Šekler.
On se osvrnuo i na slučajeve krava koje su u Americi obelele od ptičjeg gripa.
“Ovaj tip ptičjeg gripa pojavio se u Americi kod jarića, i to na farmi gde su ubijane kokoške, da bi se onda pojavili slučajevi ptičjeg ripa na nekoliko farmi krava što je prvi slučaj kod krava. One su imale blage simptome i davale su manje mleka, ali nisu uginule, a u međuvremenu se javio samo čovek, koji je radio na toj farmi i od simptoma je imao konjuktivitis”, kaže Šekler.
Objašnjava da virus ptičjeg gripa može da zarazi sisara ukoliko je velika količina virusa prisutna, ali nema prenošenja sa čoveka na čoveka, inače bi bilo opasno da ima i tog prenosa.
Preventivne mere
- Sprovođenje aktivnog i pasivnog nadzora, odnosno kontrola zdravstvenog stanja živine u potencijalno rizičnim područjima blizu vodenih površina sa divljim pticama
- Zatvaranje živine u objekte
- Sprečavanje direktnog i indirektnog kontakta između divljih ptica i živine
- Podizanje biosigurnosnih i higijenskih mera na gazdinstvima
